A GUARDA

Ángeles Vázquez e o alcalde de A Guarda avalían a iniciativa para constituír a Reserva da Biosfera Transfronteiriza Miño-Minho 

• Esta proposta implicaría dotar desta figura de protección unha superficie de máis de 140.000 ha que englobaría 12 concellos galegos e 5 portugueses

A conselleira de Medio Ambiente e Cambio Climático, Ángeles Vázquez, e o alcalde de A Guarda, Roberto José Álvarez, nunha reunión que mantiveron recentemente en Santiago de Compostela

Foto: X.G.

Infogauda / A Guarda

 A conselleira de Medio Ambiente e Cambio Climático, Ángeles Vázquez, e o alcalde de A Guarda, Roberto José Álvarez, avaliaron nunha reunión que mantiveron recentemente en Santiago de Compostela a iniciativa para constituír a Reserva da Biosfera Transfronteiriza do Miño.  

 Segundo lle explicou o rexedor á conselleira, esta proposta implicaría dotar desta figura de protección unha superficie de máis de 140.000 ha que englobaría aos concellos galegos de Oia, Baiona, Nigrán Tomiño, Gondomar, A Guarda, Tui, O Rosal, O Porriño, Mos, Salvaterra do Miño e As Neves así como aos municipios portugueses de Caminha, Monçao, Paredes de Coura, Valença do Minho e Vila Nova de Cerveira.  

 De acadar este recoñecemento, converteríase na segunda reserva da biosfera transfronteiriza entre Galicia e Portugal xa que se sumaría a do Gerês-Xurés, que destaca pola súa singularidade e dimensión cunha extensión de cerca de 260.000 hectáreas de superficie, das que máis de 63.000 hectáreas están en territorio galego.  

 Durante o encontro, no que tamén estivo presente o secretario técnico da Agrupación Europea de Cooperación Transfronteiriza (AECT) Río Minho, José Antonio Piñeiro, a conselleira puxo en valor que en Galicia se localizan sete espazos recoñecidos como Reserva da Biosfera e que, ademais, o 42% do territorio galego está amparado na actualidade por algunha figura de protección.  

 A maiores, Ángeles Vázquez lembrou que o Goberno galego está a promover a declaración dunha oitava reserva na Comunidade, que tería como núcleo a zona do Parque Nacional marítimo-terrestre das Illas Atlánticas de Galicia e estendería a súa área de influencia desde Baiona ata Porto do Son por toda a costa.  

 Nesa liña, a conselleira avogou por impulsar iniciativas que favorezan a restauración e conservación dos ecosistemas e, ao mesmo tempo, permitan levar a cabo unha planificación que teña en conta o impacto turístico co fin de promover as actividades socioeconómicas nesas contornas.  

 Neste sentido, durante o encontro, a conselleira comprometeuse a solicitar unha reunión ao Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico para exixirlle que acometa o proxecto do dragado do tramo internacional do río Miño.

A GUARDA

A Casa dos Alonso vai acoller a exposición ‘Salvar el mundo’ do Colexio San José  

• Do 22 ao 25 de abril,  no salón de plenos

Infogauda / A Guarda

 Do 22 ao 25 de abril, o salón de plenos da Casa dos Alonso acollerá a exposición ‘Salvar el mundo’ do Colexio Plurilingüe San José, en colaboración co Concello de A Guarda e a Fundación Endesa.  

 Do martes 22 ao venres 25 de abril, de 9:30 a 13:30h, todas as persoas interesadas poderán desfrutar desta exposición interactiva, onde os escolares demostrarán a súa sabedoría dunha maneira práctica, con divertidas carreiras de coches vela ou vehículos globo, prototipos creados por eles mesmos

 O alumnado do 2ª ciclo de Educación Primaria construíron aeroxeradores, turbinas, casas e coches solares, coches vela, coches globo, baterías eléctricas...   

 Ademais, o alumnado será o encargado de explicar o concepto de enerxía e os seus tipos, a súa transformación, transición ecolóxica, calidade do aire, sostibilidade, eficiencia e aforro enerxético.  

 Con estas accións, o alumnado do concello de A Guarda mostra o seu compromiso co medio ambiente, e coa busca de solucións enerxéticas máis respectuosas e que non contribúan ao cambio climático.

O ROSAL

Moda, lecer e sostibilidade, na segunda edición de Rula Roupa Rosal

• Tras o éxito da primeira edición o Concello organiza xa unha nova cita con este mercado de segunda man, que se celebrará o 25 de maio de 11 a 20 h na praza do Calvario  

•  As persoas interesadas en participar ofertando os seus produtos poden presentar a súa solicitude do 15 ao 30 de abril   

Infogauda / O Rosal 

 Roupa e complementos que xa viviron moitas historias volven saír á rúa para atopar novos camiños. Tras o éxito da primeira edición, o Concello volve apostar pola moda sostible e a economía circular poñendo en marcha a segunda edición de Rula Roupa Rosal, un mercado de roupa e complementos de segunda man que encherá de moda, lecer e sostibilidade a praza do Calvario o vindeiro 25 de maio de 11.00 a 20.00 horas. 

 Esta nova cita non será só unha feira de intercambio e venda de prendas co obxectivo de darlles unha segunda vida, senón que será tamén unha xornada chea de actividade, convivencia e concienciación ambiental, con sesión vermú con música en directo, obradoiros e actuacións para nenos e nenas e zona de comida para todos os públicos.  

 “Dar a oportunidade á veciñanza de vender ou trocar produtos de segunda man nun ambiente festivo é unha maneira sostible e ética de consumir roupa, escapando da fast fashion actual para minimizar o impacto da industria téxtil e contribuír a reducir residuos”, destaca a alcaldesa, Ánxela Fernández Callís. A rexedora subliña a aposta firme do Concello por este tipo de iniciativas que promoven un consumo consciente e responsable e unha economía máis verde. 

 En Rula Roupa Rosal poden participar ofrecendo produtos todas as asociacións sen ánimo de lucro e persoas particulares interesadas, que poderán inscribirse de forma gratuíta para contar cun dos 23 postos dispoñibles. A organización permite vender ou trocar roupa de nenas e nenos e de persoas adultas, bixutería, bolsos, xoias, calzado e complementos como bufandas, cintos ou fulares. Quedan excluídas da feira prendas de roupa interior, produtos de restos de comercios ou de elaboración artesanal ou propia. 

 As persoas interesadas deberán presentar a súa solicitude dende o martes 15 de abril ás 09.00 horas ata o mércores 30 de abril ás 14.00 h. Poderán facelo ben de forma presencial no Rexistro do Concello de 09.00 a 14.00 horas ou de forma telemática a través da Sede Electrónica municipal. A instancia debe incluír o tipo de produtos a ofertar, o DNI das persoas solicitantes e participantes, autorizacións no caso de menores de 16 a 18 anos e, no caso de asociacións, o CIF ou DNI da persoa representante. 

 Como explica o concelleiro de Comercio, Alejandro González, “Rula Roupa Rosal non é só un mercado de segunda man, é unha ferramenta de transformación social que pon no centro a reutilización, o respecto polo medio ambiente e a dinamización local. Queremos que sexa unha festa aberta, diversa e participativa para toda a veciñanza”. 

DEPORTES

PIRAGÜISMO

O CLUB DEPORTIVO MIÑO-TEIXUGOS, GAÑADOR DA 2ª COPA GALEGA DE PROMOCIÓN DE SLÁLOM   

• Gran actuación, cun total de nove medallas, para o Deportivo Miño: cinco de ouro, dúas de prata e dúas de bronce

Informa (fotos e redacción): Rosa Fernández Carrera

 No embalse de Verducido tivo lugar este domingo a 2ª  das Copas Galegas de Promoción de Slálom, na que os máis pequenos da comunidade autónoma estiveron medindo as súas habilidades na auga.        

 O Club Deportivo Miño-Teixugos participou cun equipo de trece deportistas que tiveron un papel máis que destacado.              

 En C1 Infantil Feminino, Nerea Álvarez fixo a mellor manga con diferencia, gañando a proba, a medalla de prata foi para Leila Álvarez.              

 Nerea volveu acadar outro ouro en K1 feminino, nun podio totalmente teixugo, no que Catalina Sánchez rematou segunda e Leila Álvarez terceira. Na mesma categoría Rita Olveira foi cuarta e  Beatriz Sánchez, quinta.  

 En K1 feminino benxamín, Iria Álvarez gañou a proba, conseguindo unha nova medalla de ouro.  

 En K1 infantil masculino Lois Montenegro, rematou terceiro, conseguindo o bronce; Izan Vicente foi cuarto,  Alejandro Barreiro sétimo e Leo Álvarez octavo.  

 En K1 alevín Roque Olveira gañou a proba facéndose co ouro e Martín Vicente rozou o podio ao rematar cuarto.  

 En K1 benxamín, Brais Vicente tamén se impuxo, acadando un novo ouro para o club.   

 Gran actuación, cun total de nove medallas, para o Deportivo Miño: cinco de ouro, dúas de prata e dúas de bronce.  

 Na puntuación final por equipos os Teixugos foron os gañadores da proba con 259 puntos, o Club Piragüismo Penedo-Te Importa, de Tui e o Montaña Quixós, de Monforte, foron segundos e terceiros respectivamente.

O BAIXO MIÑO

O BNG impulsa unha ambiciosa proposta para a rexeneración ambiental do Río Miño  

• Carme da Silva: “Chegou o momento de devolverlle ao río o protagonismo que merece e poñelo ao servizo das persoas e do territorio”  

•  O BNG avanza unha folla de ruta compartida entre todas as institucións onde ten representación e contacto cos sectores afectados polo actual estado do río  

• A formación nacionalista reclama frear a privatización do río e crear unha autoridade conxunta que garanta a súa protección, abandonando a visión militar e apostando pola civil  

Carme da Silva, acompañada por representantes do BNG nos concellos da comarca do Baixo Miño: a deputada provincial do BNG, Beatriz Lomba; a alcaldesa do Rosal, Ánxela Fernández; o tenente de alcalde de Tomiño, Uxío Benítez; o voceiro municipal do BNG na Guarda, Anxo Lois Baz; a voceira municipal en Tui, Carme Núñez; e o responsábel comarcal do BNG no Baixo Miño, Manuel Fernández

Infogauda / O Baixo Miño 

 O Bloque Nacionalista Galego pon en marcha unha proposta estratéxica para situar a rexeneración ambiental do tramo internacional do río Miño no centro da axenda institucional. A senadora do BNG, Carme da Silva, anuncia que esta cuestión será levada pola organización nacionalista a todas as institucións co obxectivo de forzar unha mudanza profunda no xeito en que os Estado español e portugués abordan este espazo natural compartido. O BNG reclama unha estratexia conxunta que permita planificar e executar accións continuadas e coordinadas, cun financiamento sostido procedente dos fondos europeos transfronteirizos.  

 Cun enfoque global e transfronteirizo, o BNG presenta a ambiciosa proposta para a rexeneración ambiental do río Miño da man da senadora da organización nacionalista. Carme da Silva estivo acompañada por representantes do BNG nos concellos da comarca do Baixo Miño: a deputada provincial do BNG, Beatriz Lomba; a alcaldesa do Rosal, Ánxela Fernández; o tenente de alcalde de Tomiño, Uxío Benítez; o voceiro municipal do BNG na Guarda, Anxo Lois Baz; a voceira municipal en Tui, Carme Núñez; e o responsábel comarcal do BNG no Baixo Miño, Manuel Fernández.  

 A organización nacionalista reclama levar a cabo unha Estratexia Integral de Rexeneración Ambiental do tramo internacional do río Miño, un espazo natural  de alta riqueza ecolóxica e valor social, hoxe gravemente ameazado por décadas de abandono institucional, contaminación e privatización da súa xestión.  

Un plan e modelo común para un espazo compartido  

 Outro dos eixos centrais da proposta do BNG será demandar a creación dun instrumento de gobernanza civil e conxunta que substitúa á obsoleta Comisión Permanente Internacional do Río Miño (CPIRM), un ente con competencias limitadas e marcado pola visión militarizada do territorio. “Cómpre superar dunha vez por todas a idea da fronteira como barreira. Estamos no século XXI. O río Miño debe ser entendido como un espazo natural común, a coidar e a desenvolver de maneira sostible. Só unha autoridade compartida, con competencias delegadas polos dous estados, poderá tomar decisións eficaces e xustas” destaca a senadora nacionalista.  

 O BNG, ademais, defenderá en Madrid a necesidade de artellar unha estratexia conxunta e transfronteiriza, cun enfoque global e con planificación sostida no tempo, apoiada en fondos europeos específicos para territorios fronteirizos. “Falamos dun tramo do río que é Rede Natura 2000, que ten recoñecemento europeo, mais que carece dunha visión común. Non podemos seguir traballando con parches illados. Precísase coordinación política e vontade compartida para devolverlle a saúde ao Miño” subliña Carme da Silva.  

Un río ao servizo da Galiza e non do lobby eléctrico  

 “O Miño está absolutamente privatizado, capturado polos intereses dunha multinacional que regula os caudais do río segundo lle convén ao prezo da enerxía. Isto afecta á biodiversidade, á pesca tradicional e á propia dinámica fluvial. Queremos saber que pensa facer o Goberno ante esta situación inxusta e insostible” denuncia a senadora do BNG. Neste sentido, a organización nacionalista alerta da construción dunha nova central hidroeléctrica de bombeo en Crecente, cun investimento de 500 millóns de euros, e sobre a actual xestión da central da Frieira.  

 “Rexistraremos iniciativas nas Cortes do Estado para coñecer a posición do Goberno a respecto dos plans da empresa Naturgy, que pretende impulsar este proxecto” avanza.  

Xornada interparlamentar e mobilización institucional  

 Como parte da súa proposta, o BNG organizará unha Xornada Interparlamentar sobre o río Miño, que reunirá representantes de todas as institucións con competencias no territorio: Parlamento Europeo, Congreso, Senado, Parlamento de Galiza e os concellos da beira do Miño. “O obxectivo é analizar de forma global os problemas do río e trazar unha folla de ruta compartida” salienta a organización nacionalista.  

 Tamén se presentarán mocións en todas as institucións e manteranse reunións cos sectores afectados, especialmente coas entidades ligadas á pesca tradicional, que denuncian o deterioro continuo dun río que durante xeracións foi fonte de sustento e vida.  

 “Esta é unha cuestión de País. O río Miño é columna vertebral que une, e debe deixar de ser unha ferida aberta na paisaxe e na xente que vive del. Chegou o momento de devolverlle ao río o protagonismo que merece, e poñelo ao servizo das persoas e do territorio” finda Carme da Silva.

TUI

G Face abre nas Festas de San Telmo a súa primeira xira 

• O Espazo Feiral acollerá este sábado este concerto no que interpretará variedade de estilos 

O artista tudense G Face

Infogauda / Tui

 As festas de San Telmo serán o escenario do inicio da primeira xira do artista tudense G Face. Abrindo a programación festiva estará en concerto este sábado, 19 de abril, ás 23.59 h no Espazo Feiral.  Aquí comeza “G Face na Casa” un espectáculo de case dúas horas no que estará acompañado por unha banda de catro músicos, dous coristas, un corpo de baile e un cadro de mariachis.  G-Face promete facer cantar e  bailar ao público ao ritmo dos seus éxitos tanto en galego como en castelán, dende “Vaivén”, “Miña Rianxeira” ou o recen lanzado “Mi luna” con gran variedade de estilos nos que non falta nin a cumbia, nin a bachata.  Todo cunha coidada produción, cun impactante deseño de luces, efectos  especiais e coreografías sorprendentes.  

 O propio artista confesa que “comezar a miña xira, co primeiro concerto en Tui é un soño cumprido”.  Recoñece que é toda unha responsabilidade abrir as festas de San Telmo, amosándose moi ilusionado ante   “un concerto moi especial e divertido, no que van pasar moitas cousas”.  

 G Face comezou no 2021 a súa carreira musical con 11 cancións editadas no seu primeiro ano. No 2023 lanza o seu primeiro álbum “Origen”, un dos seus proxectos máis ambiciosos até que, no 2024, estreou o documusical “G Face na casa”, un proxecto audiovisual que incluíu cinco novas cancións en galego.  

 Agora, e tras o recente lanzamento do seu novo sinxelo “Mi luna”, abre a súa xira por Galicia coa primeira parada en Tui.  

SALCEDA DE CASELAS

EXITOSAS XORNADAS DA MEMORIA EN SALCEDA DE CASELAS 

Na Volta da Moura cunha familiar dun dos paseados

Helena Pousa / Salceda de Caselas

 As Xornadas da Memoria en Salceda de Caselas foron organizadas pola Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica do Baixo Miño, O Condado e A Louriña na fin de semana do 11 ao 13 de abril. Estas xornadas puideron ser organizadas grazas a unha subvención concedida polo Ministerio de Memoria Democrática e a colaboración do Concello de Salceda de Caselas.

 Ao longo destas Xornadas da Memoria organizadas en Salceda de Caselas, nesta pasada fin de semana, desenvolvéronse unha serie de actividades variadas que tiñan como finalidade mostrar a verdadeira faciana da represión exercida a partir de xullo do 36 nesta zona do sur de Pontevedra, dando a coñecer as vítimas mortais e as fosas en que moitos foron soterrados. Para mostrar ao publico a triste realidade do acontecido nesta parte da Galicia, onde non houbo enfrontamentos bélicos pero si moita resistencia, o venres inaugurouse unha exposición na entrada do Auditorio Municipal, que estará aberta ata o 25 deste mes. Esta exposición, elaborada para estas xornadas polo historiador X. Ramón Paz Antón, titúlase “Olladas apagadas” porque se centra nas máis de 650 vítimas asasinadas e na tipoloxía da súa morte en tres comarcas do sur da provincia de Pontevedra (O Baixo Miño, O Condado e A Louriña) entre 1936 e 1939. A cifra de vítimas en Galicia que se barallaba nas primeiras investigacións hoxe está amplamente superada pois o número de mortes validadas é moitísimo mais alto. Moitas das vítimas foron soterradas e hoxe encontramos unha chea de fosas comúns en diferentes lugares no sur de Pontevedra, como a fosa de Cabreira, recentemente exhumada. E como estas xornadas se celebran no Auditorio Municipal do concello salcedense tamén se lle dedicou un panel ás 40 vítimas mortais deste municipio con retallos da súa biografía, e outro ás 31 rexistradas na veciña Salvaterra.

 Na mesma noite do venres presentouse un vídeo sobre os traballos da exhumación levados adiante por HISTAGRA e o IMELGA na fosa de Cabreira no pasado mes de novembro. De maneira resumida e grazas ás filmacións de Santiago Baz Lomba, exponse o traballo diario das escavacións e o que ían achando os arqueólogos. A exhumación foi un grande fito na parroquia e significou unha vitoria, especialmente para a veciñanza de Cabreira, o achado de catro das cinco vítimas alí soterradas desde hai 89 anos, e igualmente para a Comisión da Memoria Histórica do Baixo Miño, O Condado e A Louriña implicada a fondo nesta actividade desde hai anos.

 A mañá do sábado estivo dedicada a presentar diferentes experiencias arredor de dous temas centrais: 

 As exhumacións e a sinalización de Lugares da Memoria. No tema das exhumacións os convidados foron Andrea Moreno, Tono Vizcaíno, de Valencia, e Gustavo Hervella de HISTAGRA. Os valencianos centraron a súa charla no que sucedeu en Paterna, localidade próxima á cidade de Valencia, coñecida como o paredón do terror ou o paredón de España. Nesta localidade, a diferenza do que ocorreu noutros lugares do Estado, houbo unha terrible represión despois de rematada a guerra en 1939 e durante a ditadura. Os investigadores citados mostraron ao público como organizaran unha grande exposición con obxectos das vítimas que rescataran na exhumación dalgunhas das 150 fosas, unhas fosas que podían chegar a ter nalgún caso máis de seis metros de profundidade, e nas que mal enterraron a máis de 2.400 vítimas. Esta magnífica exposición foi elaborada por un grupo multidisciplinar cunha finalidade reparadora para as familias das vítimas. A continuación, Gustavo Hervella en representación do grupo HISTAGRA explicou o plan elaborado desde a USC desde o 2021 ao 2024 para traballar a exhumación de fosas en Galicia, como a do Val en Narón, e cales foron os criterios seguidos e os resultados obtidos dado que aquí a conservación dos restos mortais non é tan doada como noutros lugares da península.

Gustavo Hervella, Anxo López (moderador), Tono Vizcaíno e Andrea Moreno, relatores nas charlas da mañá do sábado 12

 O segundo tema da mañá do sábado tiña que ver cos Lugares da Memoria. Estiveron como convidados Pedro Rascón, de Navarra, que explicou a importancia de ter unha lei progresista como a Lei da Memoria de Navarra que permite clasificar moitos tipos de lugares da memoria ao amparo desa Lei. O representante da Asociación de Familiares Fusilados de Navarra (AFFNA36) mostrou o que fixeron as asociacións navarras coa axuda do goberno foral en lugares hoxe emblemáticos como o Parque de la Memoria en Sartaguda, un lugar simbólico porque nesa viliña fusilaron á maioría dos homes e hoxe é coñecida como “el pueblo de las víúdas”. E para explicar a orixe dun espazo singular memorialístico en Galicia estivo Calros Solla, do grupo Capitán Gosende, de Cerdedo, que doou unha leira da súa propiedade para ir colocando laudas ou lápidas en lembranza de persoas represaliadas como a do poeta Xosé Otero Espasandín, morto no exilio. Esta segunda charla da mañá rematou coa intervención de Loli Castiñeira, alcaldesa de Salceda, quen presentou un posible proxecto para converter o lugar da Volta da Moura nun espazo da memoria emblemático, en colaboración cos concellos limítrofes, un espazo máis coidado e dotado dun maior contido memorialístico Na tarde do sábado e na propia Volta da Moura, onde xa hai un monumento aos paseados, X.R. Paz Antón explicou aos presentes a historia e significado deste lugar de resistencia ao exército sublevado en 1936.

Pedro Rascón, Miguel González (moderador), Calros Solla e Loli Castiñeira, nas Xornadas de Salceda

 E o día acabou coa obra de teatro As zocas non serven para fuxir, escrita por Raquel Castro para estas xornadas, en homenaxe a dous personaxes ligados a Salceda: Florentina Fernández Alonso e Amador Rodríguez Solla. A primeira é unha muller natural de Redondela e veciña de Mos, que apareceu morta en San Estevo de Budiño (Salceda) o 2 de xaneiro de 1937, despois de que os falanxistas queimasen a súa casa co seu home alí entobado. E o segundo protagonista é un coñecido salcedense alcuñado Tarzán polos seus compañeiros de prisión, no forte de San Cristobal en Pamplona. Á estrea da obra foron convidadas as familias de ambos homenaxeados e o auditorio estivo a rebentar de público. Foi unha representación moi emotiva e reparadora, de dignificación das dúas vítimas escollidas en representación de moitas outras máis. 

 Ao día seguinte fíxose un roteiro, guiado por Marcos Besada, desde a ponte da senda do Caselas ao espazo da memoria dedicado aos 4 canteiros da Picoña paseados en novembro de 1936. Á beira do muíño de Marcial hai un monumento, obra de Manolo Sestelo, e unha placa en lembranza destes catro homes asasinados en Salceda. Non é de estrañar porque Salceda é un municipio con moitas canteiras e canteiros, un dos gremios máis represaliados en moitos lugares tralo golpe de Estado do 36.

Persoas que participaron no roteiro, guiado por Marcos Besada, desde a ponte da senda do Caselas ao espazo da memoria dedicado aos 4 canteiros da Picoña paseados en novembro de 1936

 Estas Xornadas, que foron financiadas polo Ministerio de Memoria Democrática e nas que cooperou o Concello de Salceda, tiveron moito éxito e foron seguidas en conxunto por un numeroso público. O máis importante é que a Comisión logrou os obxectivos marcados, que eran fundamentalmente tres: mostrar a verdade da represión no sur de Galicia, dignificar as vítimas e procurar novas ideas para futuros traballos memorialísticos. O último día destas xornadas será o 25 de abril coa charla de Fernando Serrulla, antropólogo forense do IMELGA, no IES Pedras Rubias, pola mañá, e pola tarde, en Salvaterra de Miño, no salón de plenos ás 19:00h, onde tamén se proxectará o vídeo da Comisión sobre a fosa de Cabreira.

VIGO

Presentación dos vehículos VIDOC  

Abel Losada anuncia a chegada das “furgonetas do DNI” a once concellos do sur da provincia  

 No ámbito da comisaría de Vigo a iniciativa arranca o día 21 en Cangas 

 “Con este servizo, evitamos desprazamentos innecesarios ata Vigo ou outras comisarías habilitadas, aforrando tempo, cartos e facilitando a conciliación cos horarios laborais”, destacou o subdelegado 

O subdelegado participou hoxe na presentación deste novo servizo na Comisaría da Policía Nacional de Vigo, onde estivo acompañado do comisario provincial, Juan José Díaz, e do comisario de Vigo-Redondela, Ramiro Gómez

Foto: S. do G.

Infogauda / Vigo

 O subdelegado do Goberno en Pontevedra, Abel Losada, anunciou hoxe a chegada do Vehículo Integral de Documentación (VIDOC) do Corpo Nacional de Policía a once concellos do sur da provincia de Pontevedra para facilitar a expedición do DNI e pasaporte. O subdelegado participou hoxe na presentación deste novo servizo na Comisaría da Policía Nacional de Vigo, onde estivo acompañado do comisario provincial, Juan José Díaz, e do comisario de Vigo-Redondela, Ramiro Gómez.  

 Trátase, explicou Losada, dunha iniciativa que ten como obxectivo achegar a Administración ao conxunto da cidadanía facilitando a expedición do DNI e do pasaporte a través de unidades móbiles que se desprazarán polos diferentes concellos. Así, a furgoneta adscrita á de Vigo fará parada nunha primeira fase en Cangas (21 de abril), Baiona (22 de abril), Gondomar (28 de abril), A Cañiza (2 de maio), Redondela (5 de maio),  A Guarda (7 de maio), Nigrán (9 de maio), Ponteareas (12 de maio), O Porriño (14 de maio), Moaña (15 de maio), e Tomiño (16 de maio). 

 Abel Losada subliñou que son as comisarías as que seleccionan os concellos onde se presta este servizo con criterios estritamente policiais, polo que se algún concello ten interese en recibir a visita da VIDOC debe solicitalo á Comisaría, onde se estudiará cada caso con criterios de dispoñibilidade e proximidade aos puntos xa atendidos. 

 O programa enmárcase no Plan de Identidade Dixital posto en marcha pola Dirección Xeral da Policía e consistiu na adquisición e adaptación de 80 vehículos cun investimento de 15 millóns de euros financiados polo Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia (PRTR). A día de hoxe están operativos un total de 21, 7 deles en Galicia. 

 Con esta iniciativa revoluciónase o modelo de expedición do DNI e Pasaporte levándoo aos municipios no que non hai despregamento da Policía Nacional. Os vehículos dispoñen das mesmas funcionalidades que as unidades de documentación, polo que expiden a documentación nun só acto. Ao mesmo tempo será posible actualizar os certificados dixitais do DNI. En cada visita se atenderá a un máximo de 40 persoas, dado que o tempo medio de atención a cada cidadán ou cidadá estímase en 12 minutos. 

 “O DNI e o pasaporte son dous elementos centrais na relación entre os cidadáns e a Administración Pública. Con este servizo, evitamos desprazamentos innecesarios ata Vigo ou outras comisarías habilitadas, aforrando tempo, cartos e facilitando a conciliación cos horarios laborais”, destacou o subdelegado. 

 Ademais de mellorar o acceso aos documentos oficiais, o subdelegado subliñou a dimensión medioambiental do proxecto: “Reducir os desprazamentos, especialmente en vehículos privados, contribúe tamén a avanzar cara a unha mobilidade máis sostible”. 

 O sistema xa está en funcionamento na zona de Pontevedra, onde as citas previas dispoñibles ata o momento se cubriron na súa totalidade, demostrando a elevada demanda deste tipo de servizos. O subdelegado quixo felicitar á Policía Nacional “pola súa capacidade para atender as necesidades da cidadanía e polo seu compromiso como corpo ao servizo do interese público”.

VIGO

Persoal da área sanitaria de Vigo demanda máis seguridade nos postos de traballo 

• Desenvolveu unha concentración no Álvaro Cunqueiro en solidariedade coas persoas traballadoras agredidas o pasado xoves no hospital 

 Persoal da área sanitaria de Vigo mobilizouse hoxe no Álvaro Cunqueiro

Foto: CIG

Infogauda / Vigo

 Persoal da área sanitaria de Vigo mobilizouse hoxe no Álvaro Cunqueiro en solidariedade coas persoas traballadoras agredidas física e verbalmente o pasado xoves no hospital e para demandarlle á Xerencia a adopción de medidas urxentes de carácter preventivo ante o aumento deste tipo de incidentes.  

 A mobilización desenvolveuse na entrada principal do centro médico a partir das 11:00 horas ao berro de “Non non non, ás agresións” e “Máis seguridade nos postos de traballo”. A presidenta da xunta de persoal, Pilar Rodríguez, interveu ao final da protesta para rexeitar “todo tipo de violencia” contra o persoal do sector e para anunciar que o órgano de representación das persoas traballadoras vai ter “tolerancia cero” coas agresións “tanto físicas como verbais”. De xeito que a partir de agora convocará mobilizacións ao día seguinte de que se rexistren incidentes deste tipo. 

 Rodríguez demandou da Xerencia da área sanitaria viguesa a adopción de medidas urxentes de carácter preventivo para evitar agresións e poder traballar con seguridade “xa que só con protocolos de resposta posterior non chega”. Finalmente, advertiu sobre o feito de que os datos amosan un “aumento alarmante” deste tipo de casos e sinalou a importancia da que o persoal afectado comunique o suceso “porque o que non comunicamos non existe”.  

MELGAÇO

MELGAÇO CELEBRA 31ª EDIÇÃO  DA FESTA DO ALVARINHO E DO FUMEIRO  

• Três dias dedicados ao alvarinho, à gastronomia e às tradições do território: nos dias 25, 26 e 27 de abril

Sara Pereira / Melgaço

 Melgaço volta a celebrar o que de melhor o território tem para oferecer com mais uma edição da Festa do Alvarinho e do Fumeiro, que este ano decorre entre os dias 25 e 27 de abril, reunindo 31 produtores de alvarinho da sub-região de Monção e Melgaço e 16 produtores de produtos locais e inovadores. Ao longo de três dias, Melgaço transforma-se num palco de sabores, aromas e experiências, combinando tradição, inovação e autenticidade.   

 Com uma área total de 3800m2, o certame apresentará espaços específicos para a restauração, onde quatro restaurantes apresentarão excelentes propostas gastronómicas, e contará ainda com a presença de sete stands de animação turística/institucionais

 Com o passar dos anos, edição após edição, a Festa do Alvarinho e do Fumeiro foi-se fortalecendo e afirmando-se como um evento de referência, um exemplo e um modelo de boa prática. «Esta festa é muito mais do que um evento gastronómico: é um motor de valorização do território e uma montra daquilo que fazemos com excelência», refere Manoel Batista, presidente da Câmara Municipal de Melgaço, destacando ainda que: «Temos vindo a inovar, renovando o conceito e espaço, de forma a proporcionarmos, de ano para ano, um evento único e ímpar. Queremos que quem nos visita leve consigo uma experiência inesquecível e o desejo de regressar. Aqui celebramos os sabores, a cultura e o trabalho de quem contribui diariamente para o desenvolvimento local».   

 Como já vem sendo habitual, nas últimas edições, a Festa do Alvarinho e do Fumeiro reserva um espaço privilegiado para os profissionais do setor, através de sessões específicas que reforçam a componente técnica do evento, promovem a qualificação da fileira e estimulam a partilha de conhecimento e o estabelecimento de parcerias. Nesta edição:

A importância do copo certo 

 Dirigido pela Riedel, a ação tem como intuito dar a conhecer a importância da utilização do copo certo. Os participantes terão a oportunidade de saber mais sobre a utilização do copo para dois tipos de alvarinhos - um clássico e um com barrica - e para dois vinhos tintos - um clarete e outro com cor mais carregada. A iniciativa decorrerá no recinto da festa, no espaço para “Profissionais e Showcooking” – com capacidade para 24 lugares sentados.  

Mesa-redonda “Alvarinho no feminino” 

 Com a presença de Patrícia Peixoto (enóloga da Quintas de Melgaço), Lúcia Barbosa (Enóloga), Maria João Cerdeira (Quinta de Soalheiro) e moderação de Joana Santiago (APA – Associação de Produtores de Monção e Melgaço), a conversa girará em torno de histórias de vida e de vinho, trazendo para o centro do debate a diversidade e o futuro do Alvarinho na sub-região.  

 “Diversidade do Alvarinho em Monção e Melgaço – condições naturais e viticultura família”; “O círculo virtuoso do Alvarinho”; “A sustentabilidade da viticultura de filigrana”; “Os desafios para o futuro: valorização dos vinhos, inovação mantendo identidade, valorização dos viticultores, comunicação”; e “O papel das mulheres em Monção e Melgaço, ao longo do tempo.”, serão os temas em debate. «Será um momento de reflexão essencial sobre identidade, inovação e o papel feminino na construção dos alvarinhos.», atenta Manoel Batista.  

 Apesar de estes dois momentos serem dirigidos a profissionais do setor vinícola e da restauração, é aberto a todos os interessados nas temáticas.

SHOWCOOKINGS PROTAGONIZADOS POR CHEFS E RESTAURANTES LOCAIS 

 Do programa constam também dois showcookings e, pela primeira vez neste evento (a novidade foi apresentada na última edição da Festa do Espumante), serão protagonizados por chefs e restaurantes locais, destacando a rica tradição gastronómica de Melgaço, harmonizando-a com alvarinhos da região. Moderados pelo Chef Álvaro Costa, pretendem revelar a diversidade dos sabores locais com pratos típicos. «A proposta gastronómica ganha assim uma autenticidade ímpar ao ser conduzida pelos agentes do território. Teremos, com toda a certeza, uma conexão mais autêntica entre o visitante e o terroir.», garante Manoel Batista.   

 Com produtos que são autênticos embaixadores da tradição gastronómica da região e alvarinhos que elevam cada sabor, os showcookings da Festa do Alvarinho e do Fumeiro prometem uma celebração inesquecível do terroir melgacense.  

- O restaurante Tasquinha da Portela convida a saborear “Tártaro de presunto com aroma e o cítrico do Espumante Alvarinho”, harmonizado com Alvarinho Soalheiro. Para finalizar os presentes serão convidados a degustar o “Brigadeiro de chocolate e aroma de Alvarinho”, pela Sabor do Céu.  

 - O restaurante O Brandeiro apresentará “Brasa Selvagem – carne de cachena bio”, harmonizada com o Alvarinho Quinta do Regueiro. A jornada de sabores termina com “Tarte de Queijo de Cabra”, da queijaria “Prados de Melgaço”, e com doces “Delícias de Alvaredo”.  

 Para além da exposição, prova e venda de produtos, o programa do evento contempla ainda o concurso do Mel, Salpicão, Presunto e Broa de Melgaço, produtos com Indicação Geográfica Protegida (IGP), mas também momentos de animação musical, diurna e noturna, que serão protagonizados por Pedro Abrunhosa, Dj Martim Azevedo, Djs H&T, Charanga “Churra da Terra”, “Palco para Melgaço”, Smells Like 90’s, TOY e por um encontro de ranchos (Danças e cantares castrejos, Rancho Folclórico do Penedo – Batalha e Grupo Etnográfico da Casa do Povo de Melgaço). 

 Haverá, ainda, uma diversidade de atividades paralelas, de animação turística e desportiva e, também, de enoturismo, que permitirão dar a conhecer Melgaço. Programa de atividades disponível em www.festadoalvarinho.pt.  

 O recinto da Festa conta com um total de 54 expositores e uma zona de restauração com capacidade para cerca de 480 lugares sentados. Os visitantes poderão adquirir o copo de prova no stand da organização do evento, pelo valor de 3,5€.  

 A Festa do Alvarinho e do Fumeiro é organizada pela Câmara Municipal de Melgaço e decorre nos dias 25 e 26 de abril, entre as 10h e as 04h00, e no domingo, 26 de abril, entre as 10h e as 20h00. 

31 PRODUTORES DE ALVARINHO 

21 de Melgaço: Adega do Sossego, Alvaianas, Anselmo Mendes, Casa de Canhotos, Casa de Midão, Cícero, Dom Ponciano, Dom Salvador, Domingues & Bessada, Dona Paterna, Encosta da Capela, Encosta dos Castelos, Pequenos Rebentos - Márcio Lopes, Reguengo de Melgaço, Soalheiro, Quinta da Pigarra - Encostas de Melgaço, Quinta do Louridal – Poema, Quinta do Regueiro, Quintas de Melgaço, Valados de Melgaço e Vinevinu. 

10 de Monção: Alvaminho, By Élio Lara, Encostas do Mouro, Provam - Alvarinho com Alma, Quinta das Pereirinhas - Foral de Monção, Quinta de Alderiz, Quinta de Setas, Quinta do Mascanho, Terras de Conclave e Vinhos Bagagem.  

16 PRODUTORES DE PRODUTOS LOCAIS / INOVADORES 

6 de fumeiro: Aveleira - Fumeiro Tradicional, Fumeiro das Tias - Sabores de Virtelo, O Casal, Quinta de Folga, Sabores Castrejos e Saberes da Tradição. 

2 de produtos tradicionais e de queijo: Produtos de Alvaredo e Prados de Melgaço – Queijaria 

4 de produtos inovadores: Artesanali’s, Hidromel de Alvarinho, MinhodKa e MonsãoGin 

4 de doces: Crepes Prendokas, Delícias de Alvaredo, Roscas de Melgaço e Sabor do Céu.  

4 RESTAURANTES 

O Brandeiro, o Conventual, o Miracastro e Tasquinha Castreja.  

7 ENTIDADES DE ANIMAÇÃO TURÍSTICA / ARTESANATO 

Associação Coraltours Minho; Associação Cultural, Recreativa e Desportiva Melgaço Radical; Associação Promotores Turísticos Branda da Aveleira; Associação Portuguesa do Cão de Castro Laboreiro; Crystals Art; EPRAMI - Escola Superior do Alto Minho Interior; e Escola Superior de Desporto e Lazer. 

PROGRAMA 

25 DE ABRIL 

10h00 – Abertura ao público | Degustação e venda dos produtos locais 

11h00 – Concurso do mel, salpicão, presunto e broa de Melgaço 

15h00 – Entrega dos prémios dos concursos 

16h00 – Mesa Redonda “Alvarinho no Feminino” | Com Patrícia Peixoto, Lúcia Barbosa, Maria João Cerdeira e moderação de Joana Santiago 

18h00 – Abertura oficial 

22h00 – Animação musical | Pedro Abrunhosa 

00h00 – Animação musical | Dj Martim Azevedo 

03h00 – Animação musical | Djs H&T 04h00 – Encerramento  

26 DE ABRIL 

10h00 – Abertura ao público | Degustação e venda dos produtos locais 

14h00 – Animação musical | Charanga “Churra da Terra” 

15h00 – Animação musical | “Palco para Melgaço” 

16h30 – Showcooking: restaurante Tasquinha da Portela | “Tártaro de presunto com aroma e o cítrico do Espumante Alvarinho” | Harmonização: Alvarinho Soalheiro e sobremesa “Brigadeiro de chocolate e aroma de Alvarinho”, da Sabor do Céu | Moderação: Chefe Álvaro Costa 

18H00 – Showcooking: restaurante O Brandeiro | “Brasa Selvagem – carne de cachena bio” | Harmonização: Alvarinho Quinta do Regueiro e sobremesas “Tarte de Queijo de Cabra”, da queijaria “Prados de Melgaço”, e “Delícias de Alvaredo” | Moderação: Chefe Álvaro Costa 

19h00 – Momento para profissionais RIEDEL: “A importância da forma do copo” 

22h00 – Animação musical | Smells Like 90’s 04h00 – Encerramento  

27 DE ABRIL 

10h00 – Abertura ao público | Degustação e venda de produtos locais 

15h00 – Animação musical | TOY 

17h00 – Encontro de ranchos: – Danças e cantares castrejos – Rancho Folclórico do Penedo – Batalha – Grupo Etnográfico da Casa do Povo de Melgaço 

20h00 – Encerramento  

Todas as informações aqui! 

A FESTA DO ALVARINHO E DO FUMEIRO 

 A Festa do Alvarinho e do Fumeiro de Melgaço (FAFM) começou, em 1995, por se apresentar como uma mostra de produtos locais para as populações locais. Com o passar dos anos, e como os dados demonstram inequivocamente, tornou-se numa festa reconhecida a nível nacional. Não espanta, portanto, que em 2009 o Turismo de Portugal tenha reconhecido o seu interesse para o turismo.  

 Graças a uma promoção adequada ao evento e a algumas parcerias importantes, a FAFM é hoje um evento incontornável das festas gastronómicas do país, atraindo pessoas dos diversos pontos do território nacional e também um grande número de espanhóis, sobretudo da vizinha Galiza.

ARCOS DE VALDEVEZ

Habitação 

Em curso obras no valor de cerca de 5M€ 

Atualmente estão em curso a construção 26 fogos de habitação social

Foto: C.M. A. de V.

María Joâo Brito /Arcos de Valdevez

 A Autarquia arcuense está a melhorar a oferta ao nível da habitação no concelho. Atualmente estão em curso a construção 26 fogos de habitação social, nomeadamente a construção de 8 fogos na União de Freguesias de Souto e Tabaçô pelo valor de 1.130 000,00€, 8 fogos de habitação social em Guilhadeses, pelo valor de 1,1 milhões de euros e mais 10 fogos de habitação social em Parada, pelo valor de mais de 1 milhão de euros. 

 Também já está em curso a requalificação de 28 fogos de habitação na Quinta da Capela em Vila Fonche, no valor de 304 075,26€.  

 Ao nível da recuperação das antigas Escolas Primárias para a habitação, está em curso a reabilitação de mais 3 fogos. 2 na Escola Primária de Parada (Lugar do Côto) pelo valor de 178.029,34 euros e 1 fogo na antiga Escola Primária de S. Cosme e S. Damião, no valor global de 117 233,65€. 

 Estão ainda previstas as reabilitações de mais 3 fogos, sendo 2 fogos na Escola Primária do Couto (Lugar de Selim), pelo valor base de 169.845,47 euros e a reabilitação de 1 fogo na antiga Escola Primária do lugar da Lages na freguesia de Jolda e Rio Cabrão, pelo valor base de 109.951,31. 

 Estes investimentos irão permitir fixar jovens e agregados familiares no concelho a preços acessíveis.  

 Estas são medidas que integram a Estratégia Local de Habitação de Arcos de Valdevez e que visam responder aos pedidos de habitação que o Município tem recebido. 

 Ao garantir que mais pessoas tenham acesso a uma habitação adequada, o Município está a promover a inclusão social e a melhorar as condições de vida dos seus habitantes. 

ARCOS DE VALDEVEZ

Concluída a Creche de Padreiro 

Funciona em articulação com as necessidades das empresas instaladas no Parque Empresarial de Padreiro e é mais uma medida de apoio às famílias e de melhoria das condições para o desenvolvimento das crianças

Foto: C.M. A. de V.

María Joâo Brito / Arcos de Valdevez

 Está concluída a obra da Creche do Parque Empresarial de Padreiro. Realizado no âmbito do Programa de Requalificação e Alargamento da Rede de Equipamentos e Respostas Sociais, este investimento é de 318.672€.  

 Esta intervenção permitiu a criação de mais duas salas e a remodelação dos restantes espaços e infraestruturas por forma a aumentar a capacidade para 100 crianças. 

 Esta valência assegura resposta durante todo o ano e com horário alargado, com abertura às 07.30h e encerramento às 19.30h. 

 Funciona em articulação com as necessidades das empresas instaladas no Parque Empresarial de Padreiro e é mais uma medida de apoio às famílias e de melhoria das condições para o desenvolvimento das crianças. 

 A ampliação da Creche de Padreiro pertence à Operação PRR-RE-CO3-i01-04-000256 - Alargamento da Creche do Parque Empresarial de Padreiro, cofinanciada pelo Fundo Europeu, programa Plano de Recuperação e Resiliência na Medida “Investimento RE-C03-I01-Nova Geração de equipamentos e Respostas Sociais”, com Comparticipação Comunitária de 126.000,00 €.  

OPINIÓN

14 de abril

Hoy es mi día y el de todos los hombres y mujeres que creen en la libertad, la igualdad y la fraternidad

Manuel Vázquez de la Cruz 

 Hoy 14 de abril. Hace muchos años fue un día grande. Hoy es mi día, y el de todos los hombres y mujeres que creen en la libertad, la igualdad y la fraternidad. Son malos los tiempos. El mundo en algunos lugares parece un manicomio. Quizás sea peor que eso. Todo se parece a algo muy pasado. Eso que creíamos que no se repetiría jamás.   

 Yo si vuelvo al horrendo pasado y publico la carta de Sor Pilar, de mi querida amiga monja de las blanquitas, que cuenta cómo fue y cómo lo vivió su familia. Quizás, mi querida sor, ya esté en el cielo a donde van todas las monjitas buenas. En mi memoria y en mi cariño estará siempre. 

 Deseando que nadie, ni monja, ni mujer sin hábitos, ni cura, ni seglar, tenga que escribir jamás una carta parecida. Sintiendo que Trump, Abascal y también Feijóo sólo sean lo que parecen: unos farsantes de una ópera bufa. 

 Y por supuesto: Salud y República.

 Manuel Vázquez de la Cruz  

CARTA A SU PADRE, CARABINERO, ASESINADO EN LA ALAMEDA DE TUI 

Escrita por mi amiga Sor Pilar.  

 Tui. Amanecer del 16 de septiembre de 1936. El desayuno llegó tarde. Ya no lo necesitabas. La posible orden del General Mola de que os mandasen al frente no se cumplió. Acabaron contigo y con los compañeros. La noticia la recibió mamá al llegar a la puerta del "seminario-cárcel". 

 Volvió destrozada. No te veríamos más con vida. No recibiríamos más mensajes escritos en pedacitos de papel y escondidos en restos de pan... 

 La mayor nos llevó a los tres pequeños al cementerio para decirte adiós. Nos acompañaron por distintas casetas hasta que dimos con tu cadáver. Estabas sereno, con las manos sobre el corazón ensangrentado. La imagen la tengo siempre presente a pesar de los años. Pude perdonar, pero no olvidar. Ni siquiera sé quienes "escupieron" el tiro.¿Compañeros?¿Falangistas? Aquellos que días más tarde se acercaron a casa para registrarla y apuntaron a una de tus hijas cuando abrió la puerta. Lo revolvieron todo. Quizás pensaban encontrar un arsenal. Sólo encontraron la Telefunken y sin una bombilla fundamental. Con la viuda de Medina, sus hijos y nosotros, los pequeños, pasamos a casa de la maestra que vivía al lado saltando por el lavadero. 

 Y se tuvieron que ir sin armas. Si ni siquiera las tuvisteis para defender vuestras posiciones en A Volta da Moura...   

 Unos días después, creo que te enterraron en el cementerio. Años más tarde una amiga, nos dijo que los huesos los trasladaron al osario de la catedral. De todas formas nunca sabremos que fue de tus restos...No puedo decir mucho sobre tu manera de ser. Eras exigente, honrado, intransigente con las trapicherías de los altos mandos. Por eso te mandaron de Tarragona a Pontevedra. Eso me dijo tu hijo poco tiempo antes de fallecer en 2004. 

 Eras cumplidor de tu deber como militar que servías a la Patria, pero deseabas que se resolvieran los problemas de los pobres y se fomentase la cultura. Tus hijas empezaron el bachiller, pero todo terminó de una forma brutal. Una no dejó de lamentarlo toda su vida. 

 Acabaron contigo como "traidor". Traidor ¿a qué? Tu deber era defender al gobierno legalmente establecido. Así lo decía siempre tu esposa.  

 Pronto nos trasladamos a las Bornetas. Allí había un terreno y con el trabajo de todos, no nos faltó algo de alimento. Mamá encontró trabajo en una casa. Las Madrileñas, les llamaban. 

 Tus hijas mayores eran guapas y jóvenes, pero no se entregaron a la vida "llamada fácil". Encontraron trabajo en la fábrica de galletas y aún tuvieron tiempo de aprender a coser y a bordar. Desde entonces toda la ropa se la hacían ellas. Los pequeños no sé cómo recalamos en las Monjas Blancas. Cada uno en la clase que le correspondía. Nunca nos dejaron de lado, ni dijeron nada humillante o doloroso. Tanto mis hermanos como yo fuimos bien tratados y hasta nos daban de comer, pobremente pero lo suficiente. Más tarde fuimos al servicio social.  

 Acabada la guerra tuvimos que dejarte. No lo hicimos al momento porque a mi me explotó una bomba de las llamadas alemanas, me amputó las falanges de los dedos de la mano izquierda y me llevaron al hospital de Pontevedra. Estando allí visitamos al amigo y compañero de mi padre. Ese era el que había sido mandado a la Vuelta de A Moura para ocuparse de los detenidos, presos de guerra la mayoría, que llegaban en camiones.¡Cuántos vi yo, pasar por la Corredera!  No vimos a Eugenio, pero sí a su esposa que nos recibió con la pena consabida. Al fin el día de Santiago, 25 de julio, pudimos salir para Vinaroz. 

 Nos alejamos de ti y de las amistades que hicieron las mayores. Las Azurmendi, las Jaso, las Gallego de Guillarey, Enriqueta, las vecinas de las Bornetas. Amistades que les duraron toda la vida, hasta algunas fueron a vernos a Vinaroz. 

 Otra vez los mayores buscaron trabajo. Además estaba el terreno que nos dejaste y algunos otros trocitos. Con esfuerzo todo sirvió para que no nos faltase el alimento y lo necesario en los tiempos de racionamiento. 

 Allí nos encontramos con la familia de mamá y la tuya. Tu madre estuvo cuidada por tu hija y tu esposa. Yo la vi poco. Pero la recuerdo en la cama ya impedida, pero siempre muy limpia. 

 Nadie nos reprochó nada por allí. Al contrario recuerdo que alguien me dijo: Eso fue peor que la Inquisición. 

 Yo volví al colegio y allí estuve hasta que en el 43 me llamaron para ir a un colegio de huérfanas de Getafe. En esos años ya nos daban una pequeña asignación a los tres, pero era muy poco. Algo más tarde también le llegó a tu esposa. Poco también, pero algo. Se lo arregló un gestor de Castellón que buscando agua buena, le indicaron nuestra casa, comprada ya por tu esposa. Había un pozo y el agua en realidad era muy buena. Hablando le contó lo sucedido y se comprometió a arreglarle los papeles para el cobro. Con eso y otras cosas, salimos adelante hasta que empezó la diáspora: bodas, colegio lejano, etc. 

 Al final no quedó casi nadie con mamá. Ella siempre decía que se quedaría con Nito, pero no tardó mucho en desaparecer para siempre. Yo creo que empezó a meterse en política y la cosa no salió bien. Justo esa era la época de los maquis. Claro tu no sabes de qué se trata. Gentes que se echaron al monte para defender lo que creían que era hacer justicia. Por Morella había muchos. Siempre pensé que algo había de eso. Al lado de casa vivía la tía Pepeta y sus hijos, así que mamá no quedó, totalmente sola. Tina, casada, también se quedó allí..., hasta que volvieron las que emigraron a Venezuela. Otro se fue a Brasil. No volvieron ricos pero tampoco peor.  

 De la carta que escribiste no tuve conocimiento hasta hace 3 ó 4 años. En ella hablas de la injusticia con la que os trataron y nombras a algunos de los culpables. Entre ellos Centeno. Años más tarde fue a Vinaroz y al enterarse de nuestra estancia allí dijo: "un buen muchacho, pero la Guerra". A los pocos días dejó el pueblo. Nito seguro que contaba conmigo para algo, pero nunca me lo dijo claramente. De todas formas a mi la política no me atrajo jamás. Y con lo que se ahora pienso que para muchos es "la carrera" para enriquecerse, porque si ellos quisieran no habría tanta necesidad. Algunos ahora descubren "cosas" o las hacen públicas, pero yo de momento desconfío de todos, porque si todos los partidos se pusieran de acuerdo esto cambiaría. Y no creas que pienso que la Iglesia resuelve algo. En todas partes hay de todo. Cristo fue un gran Hombre, pero... 

 No sé si hice bien en entrar religiosa. Mi hermana mayor nunca lo ha asumido. Mi madre y los otros sí. Desde luego en cuanto estuvo de mi mano nunca los abandoné. No económicamente, pero sí moralmente. Acompañaba a mamá cada fin de semana o cuando me necesitaba. Nunca olvidaré su sonrisa cuando despertó de su sueño tres días antes de fallecer. 

 Si alguna necesitaba ayuda y yo podía, allí estaba, sobre todo cuando iban al hospital. Recibí el último suspiro de la mayor. Acompañé al hijo mayor en el hospital y también recibí su último suspiro. Visité a Tina en su residencia. No fui al entierro porque no estaba bien de una fractura. Ahora moví los hilos para poder ayudar a la que considero mi segunda madre. Si me hubiese casado no podría haber hecho tanto.  

 A mi en el colegio me trataron bien. Había huérfanas de los dos bandos, pero nunca hablábamos de ello. Se nos repartió según las edades y conocimientos. Tuvimos que "tragar" muchos Cara al sol y otros cantos, pero entonces estábamos muy ignorantes de los sucesos de España. No sé si hice bien en meterme religiosa. Ya no estoy arrepentida de mi decisión, aunque quizás con más conocimiento no la hubiera tomado... Espero que lo comprendas, como también el que todos hubiésemos salido del hogar. 

 Tu hija mayor recordó tu encargo de los últimos días. Nuestra madre murió en su casa. Yo, aunque entonces trabajaba en una escuela pública, tuve permiso para ayudar todo lo que se pudo. 

 Unos familiares de víctimas de la Guerra han levantado uno monumento en vuestro recuerdo. 

 A pesar de todo Tui os recuerda como lo hacemos los que quedamos como testigos de aquellos trágicos tiempos. 

 Un abrazo "póstumo" muy fuerte. 

 Pilar