CULTURA

OS CINEMAS DO BAIXO MIÑO

Interior do cinema Alvi

Xurxo González

 Ver os filmes nun espazo pechado con pantalla grande e en comunidade é algo que está caendo no esquecemento. Desde as últimas décadas a institución cinematográfica está pasando por unha reformulación severa do que sempre se entendeu por cinema. Unha idea que se construíu ao longo de máis dun século e que agora recondúcese condicionada pola exhibición concentrada en multicines situados nas cidades. Mais isto carrexou como efecto o declive e o peche das salas de cinema de localidades de poboación pequenas. Hoxe o único que fica son as lembranzas da xente sobre os cinemas de pobo e, no mellor dos casos, os predios abandonados ou reconvertidos noutras funcións. Imos pois a facer un repaso das salas de cinema que houbo nos distintos concellos da comarca do Baixo Miño.  

 Todos os concellos tiveron cinema excepto o de Oia. O establecemento dun cinema tiña que deberse a que había un mínimo de condicións demográficas e económicas. O Concello de Oia sempre foi o máis despoboado da bisbarra polo que non se daban as condicións para asentar un cinema comercial. O número de cinemas por concello tamén se debía a potencialidade do núcleo urbano e dependendo desta entidade houbo unha maior ou menor sucesión de cinemas ao longo do tempo.  

 Cinemas da Guarda 

 O segundo núcleo de poboación máis importante do Baixo Miño é A Guarda. É un concello moi condicionado polas súas particularidades físicas, moi pequeno e con un notábel número de habitantes circunstancia que reforza a vitalidade e puxanza do centro urbano. A isto tamén hai que sumar o seu emprazamento xeográfico bastante illado polo que canalizou a oferta cultural dunha ampla zona territorial sumándose a el os concellos próximos.  

 A tradición cinematográfica das salas permanentes documentadas na Guarda comeza no denominado Trangallada, un local destinado a organizar bailes mas onde tamén tiñan lugar proxeccións cinematográficas esporádicas. Este primeiro cinema do que se ten novas data da década dos anos 20. O lugar, propiedade de Juan Lomba, podía estar destinado a acoller algúns cinematográficos de carácter ambulante.  

 Tamén sábese que durante a década dos vinte o colexio dos xesuítas de Camposancos tamén dispoña de cinema para o entretemento da súa ampla comunidade académica. Recibía a denominación de Cine Apóstol mais a institución académica que o levaba era o Instituto Num´Alvres xa que estivo instalado no colexio desde 1916 ao 1932. Os portugueses ocuparon este edificio educativo cando o Colegio Apóstol abandonouno para establecerse en Vigo. Mais isto lévanos á pregunta de se o cinema que había no colexio tiña carácter comercial ou era cinema con formatos domésticos.  

Cinema-Teatro Avenida

 Nos inicios da década dos anos 30, coincidindo coa expansión do cinema sonoro, temos coñecemento da existencia do Teatro-Cine Ideal que tiña por propietario a Adolfo A. Builla. Na posguerra se crea o Cine Avenida, a sala por excelencia a marcar os designios cinematográficos da vila. Este cinema tivo varias etapas de vida e seguiu funcionando até ben pouco: maio de 2005. Hoxe o edificio foi destruído e sobre o seu solar construíuse un bloque de vivendas. Relacionado con este cinema existiu outra sala que recibiu o nome Avenida Parque. As dúas salas compartían o mesmo propietario: Manuel Martínez. A primeira era para teatro e cinema a segunda tiña un carácter máis híbrida xa que acollía bailes, banquetes e proxeccións cinematográficas. O edificio do Avenida Parque aínda está en pé convertido nun bar e nun hotel no centro da localidade. 

Cinema Alvi

 Mais a Guarda tivo unha quinta sala, o cinema Alvi, do propietario Arturo Alonso Sousa. O peculiar desta sala é a súa data de creación, a finais da década dos setenta, un tempo de recesión dos cinemas xa que pronto comezarían a notarse as consecuencias da competencia doutras canles de ocio que desfrutaba a xente. Actualmente o edificio do cinema Alvi permanece intacto xusto ao comezo da subida ao Monte Trega.  

 Cinemas do Rosal  

 Ao falar de cinemas no Rosal hai que sinalar, como característica máis importante, a peculiaridade da localización da única sala comercial que tivo o concello: o cinema El Rosal. Este detalle é digno de resaltar porque a situación desta sala non estaba no núcleo de poboación máis importante do Rosal, é dicir, no seu centro administrativo, no Calvario, senón nun lugar estratéxico onde se unía a vía de comunicación máis importante do concello coa estrada nacional, eixo que vertebra toda a comarca do Baixo Miño.  

Cinema El Rosal

 Os anos de actividade deste cinema estiveron acoutados deste do 1949 ata o 1984. O seu primeiro propietario foi Manuel Martínez Martínez mas ao longo da súa existencia houbo moitas persoas que levaron a condución da súa xerencia. Actualmente o edificio do cinema El Rosal aínda segue en pé convertido nun almacén e na parte superior con vivendas.  

 Cinemas de Tomiño  

 O Concello de Tomiño contou con dúas salas fixas de cinema; unha sita no Seixo, na capital administrativa, e outra en Goián, o segundo núcleo de poboación máis importante do concello. Esta bipolaridade representa moi ben a organización e o peso específico que tradicionalmente se distribuíu neste concello de superficie e poboación considerábel. Dito isto as ofertas de entretemento personalizadas nos cinemas se repartiron do seguinte xeito: o cinema Avenida no Seixo e o cinema Goya en Goián.  

Cinema Goya

 O máis antigo é o cinema Goya que tivo a súa fundación no ano 1946 polo interese dos seus primeiros propietarios José Gómez Rodríguez e Mariano González Bartolomé. Este cinema contou cunha serie de transformacións ao final da súa existencia coa idea de facelo máis rentable: instalar una cantina, transformalo nun “videograma”, e programar espectáculos de variedades. Actualmente o edificio permanece ergueito mais tivo o uso dunhas oficinas dunha adega.  

Cinema Avenida

 O cinema Avenida comezou a funcionar no ano 1949 de mans de Marcelino Álvarez Vizoso. O cinema chamaba a atención pola súa fachada de estilo arquitectónico rexionalista. Este motivo foi o que motivou ao concello a mercar o predio en 1984 e acondicionalo para instalar alí a Casa da Cultura.  

Cinemas de Tui  

 Desde moi cedo, Tui experimentou unha especial relación co cinema que se deixou relucir na abondosa documentación que existe nos arquivos municipais e do Goberno Civil. Esta consolidación do binomio Tui-cinema veo dado sobre todo polo status que amalgama a cidade onde, a parte de ser o núcleo de poboación máis importante da comarca, conflúen unha serie de aspectos que reforzan esta combinación: o seu pasado como capital de provincia do Antigo Reino de Galicia, cabeza de distrito xudicial, capital de Diocese, poboación fronteiriza e nó de comunicación tanto por estradas como ferroviario.  

 Desde os primeiros anos da presenza do cinema en Galicia Tui contou con proxeccións de cinema no Teatro Principal de Tui dirixido por Estaban Alonso García alá por finais do século XIX. Eran proxeccións que nun principio servían para complementar outros espectáculos mas pouco a pouco foi gañando como sala cinematográfica estábel. Tamén hai constancia doutros cinematógrafos ambulantes que instalaban o seus barracóns nos campos das festas.  

Salón Yut 

 Entre finais do período silente e comezos do sonoro podemos localizar a primeira sala exclusivamente dedicado ao cinema: o Imperial Palais dun empresario do que sabemos unicamente o seu apelido: Diz. A próxima sala en aparecer xa nos leva a 1943 ao Salón Yut dirixido por Apolinar Pita Veiga. Actualmente este predio pervive na zona vella de Tui dedicado a acoller unha discoteca. En 1947 apareceu o cinema García do empresario José García García entorno á localidade de Caldelas de Tui para servir de entretemento aos moitos visitantes que acudían ao seu afamado balneario. Foi en 1965 cando apareceu outro cinema, o Bolívar, de man do empresario Maximino Rodríguez Pumar. A finais dos sesenta e comezos dos setenta houbo outras tentativas de construír cinemas mais que non chegaron a frutificar. Tui tamén contou co cineclube Juvenil auspiciado polos maristas.  

Multicines Matrix

 Finalmente o último cinema que apareceu na cidade tudense foron os Multicines Matrix do empresario Martin Klaversteijin Sozzo no ano 2000. Recorreuse ás multisalas no intento desesperado de afianzar as fórmulas de distribución cinematográfica que triunfaban nas grandes urbes. Mas todo foi inútil, estes cinemas tiveron unha vida moi limitada de pouco máis dun lustro desaparecendo, desta maneira, o último cinema do Baixo Miño.

Fonte: Proxecto Socheo