CULTURA

BLANCO AMOR NA GUARDA

 Cada verán A Guarda énchese de visitantes procedentes da Cidade das Burgas, unha relación estreita entre as dúas localidades miñotas que ten como ilustre precedente a estancia dun dos ourensáns máis senlleiros: Eduardo Blanco Amor (Ourense 1897-Vigo 1979). Este escritor foi un dos grandes persoeiros da cultural galega do século XX que, como imos ver, tivo unha breve estancia na Guarda documentada a través da súa obra.  

 De Blanco Amor sábese que a súa faceta máis sobranceira foi a de escritor, non obstante tamén se decantou polo xornalismo e pola fotografía. O seu saber na escrita empregouno para recorrer mundo facendo reportaxes relatando as súas viaxes e, claro está, fixando imaxes coa súa cámara. Do seu traballo fotográfico dá conta no libro: Blanco Amor, Eduardo: A ollada do desexo. Obra fotográfica 1933-1973, Vigo, Editorial Galaxia, 2004. Unha publicación que se estructura en distintos capítulos, agrupando as fotografías segundo a súa cronoloxía, temática e teimas estéticas.  

 Segundo se sabe Blanco Amor gustáballe moito o mar e no 1929 embarcouse nun balandro de pesca chamado “Norita” e percorreu varios portos de Galicia. Desta primeira xeira sabemos que estivo en Baiona mas non sería de estrañar que tamén chegase até A Guarda. Tamén sabemos que viviu longos períodos en Vigo polo que non sería de estrañar algunha que outra visita. Mas si podemos documentar a súa estadía no noso pobo cando tras vinte tres anos de exilio volveu a Galicia en 1958 e a percorreu acompañado polo seu amigo Valentín Paz Andrade. Nesa viaxe sacou fotos na Guarda e dúas engrosan o devandito libro de escolma fotográfica.  

 Esta viaxe de reencontro con Galicia durou dous meses: xuño e agosto de 1958. Foi unha parada dun periplo que tiña como destino Italia e Francia e que lle propuxo facer a Escuela Superior de Bellas Artes da Universidad de La Plata de Buenos Aires. De Galicia percorreu varias zonas tamén documentadas fotograficamente mais o interese polo Baixo Miño puido vir da súa amizade en Buenos Aires co goianés Eliseo Alonso a quen lle fixo o prólogo do seu libro Contos do Miño en 1956.  

 A primeira foto leva por título “Pescantina” e é unha vista case cenital sacada nas Laxes, no cruce de rúas entre a Rúa do Medio e un transversal que vai cara Mazaracos. Nesa superficie aparece andando unha muller vestida de rigoroso loito que leva na cabeza un canastro con aparellos de lavar a roupa na fonte, e de supor que sería a da Ribeira. O irregular lousado das rúas están cubertos por aparellos de pesca (rediñas) dispostos xeometricamente causando un grande efecto estético. Lembremos que os motivos mariñeiros eran unha excelente figuración para encarreirar neles os presupostos definidos polas vangardas, tal como no seu momento influíu na fotografía do alaricano José Suárez. 

 A segunda foto leva o título de “Festa” e é unha espectacular imaxe onde se retrata unha escena da Festa do Monte, este tema permítenos situar máis exactamente cando foi a visita deste célebre ourensán; na segunda semana de agosto do ano 1958. Na fotografía aparece un grupo de homes con varios instrumentos musicais (gaita, caixa e pandeireta) arredor dun home bebendo dun garrafón. Tendo en conta a inclinación sexual de Blanco Amor viuse irremediablemente atraído polo ritual físico da “xura” no que, daquela, unicamente se facía unha ostentación do corpo masculino. Como dato curioso podemos observar como a maioría levan unhas camisetas con debuxos idénticos no que pode ser unha proto-etapa das chamadas bandas mariñeiras, varios anos antes que aparecera a Banda Negra. Entre os motivos das camisetas podemos recoñecer unha marca mariñeira e tamén a publicidade dun famoso comercio guardés. Emporiso a foto vai máis aló dos contidos e destaca polo seu acusado formalismo; unha composición no que a figuración representa 1/3 da foto para retratala ante un amplo ceo e para iso necesita dunha angulación nun contrapicado notábel. Unha imaxe que se adapta moi ben aos esquemas visuais forxados tanto na fotografía como na cinematografía soviética dos anos vinte.  

 Estas fotografías engrosan o Arquivo Blanco Amor da Biblioteca da Deputación de Ourense, un arquivo fotográfico con máis de tres mil clixés polo que non é de estrañar que se atopen máis imaxes que fagan relación á Guarda ou a concellos próximos. Aproveito a ocasión para que o Concello da Guarda se interese por este legado e programe unha mostra fotográfica no que se poda ver parte destes fondos.  

Xurxo González