A GUARDA

CULTURA

"CAMIÑOS DA IMAXE", ARQUIVO DE JOAQUÍN GARCÍA PORTELA, TODA UNHA HOMENAXE O FOTÓGRAFO E CINEASTA GUARDÉS "COSTIÑA"

O alcalde de A Guarda, Antonio Lomba Baz - no centro da fotografía - na inauguración da exposición "Camiños da imaxe". Arquivo de Joaquín García Portela, que pode visitarse ata mediados de agosto na Casa dos Alonso

Infogauda / A Guarda

 A Casa dos Alonso acolle desde o pasado venres día 22 de xullo, a exposición “Camiños da imaxe”. Arquivo de Joaquín García Portela. Unha mostra que constitúe toda unha homenaxe o fotógrafo e cineasta guardés “Costiña”.

 No acto de apertura, a concelleira de Cultura, Elena Baz Rodríguez, salientou que desde o mesmo intre en que os membros de Proxecto Socheo lles amosaron no Concello, as imaxes de cinema de Joaquín García, quedou namorada delas. Por iso, non dubidaron en apoiar á proposta de pór en valor o labor deste fotógrafo e cineasta.

 Deseguido interviu Xurxo González Rodríguez (Xurxo Chirro), para decir, en nome de Proxecto Socheo, que Joaquín García Portela, ademais de haber sido un fotógrafo guardés de comezos do século XX, é o autor das primeiras imaxes cinematográficas das que se ten coñecemento no noso pobo.

 Xurxo Chirro esbozou unha sipnose biográfica de Joaquín García Portela, salientando que “tivo unha formación autodidacta, destacando entre os fotógrafos guardeses polo seu desexo e determinación por percorrer con curiosidade os distintos caminos da imaxe”.

 Tamén sinalou o vencello de Joaquín García Portela con Vicente Vicente Táboas (propietario da imprenta onde se imprimía o semanario “La Voz del Tecla”), e indicou ás tarefas profisionais que desenvolveu (proxeccionista do Cine-Teatro Avenida, chofer,...) e incruso que emigrou a América onde traballou como mecánico.

 Xurxo Chirro fixo público o agradecemento de Proxecto Socheo, ás institucions (Xunta de Galicia, Concello da Guarda, Deputación de Pontevedra,... ), que colabouraron para facer posíbel esta homenaxe a Joaquín García Portela.

 A continuación, en nome da familia de Joaquín García Portela “Costiña”, falou Ricardo Rodríguez Vicente, para agradecer á presenza de tódalas persoas que asistiron a ese acto, e tamén as que acudirán nos vindeiros días, para visitar á exposición.

Joaquín García Portela "Costiña", na cabina de proxeccións do Cine-Teatro "Avenida", de A Guarda

 A continuación engadiu: “(...) As primeiras referencias que ten este cronista que agora lles fala, sobre Joaquín García Portela, retrotráennos os anos 70 do pasado século.

 Ollando o material que súa familia logrou conservar, logo do pasamento do fotógrafo en 1957, comezamos a soñar coa posibilidade de organizar unha homenaxe na súa lemnbranza. Sen marcarnos unha data concreta.

 Sería fai dous anos, cando o reencontrarnos coas bobinas das películas de cinema mudo que Joaquín había feito fai agora uns 90 anos, e que semellaban que se habían perdido, foi cando fixemos partícipes dese achado a Xurxo González Rodríguez (Xurxo Chirro), de Proxecto Socheo. Nin que decir ten que a ledicia de Xurxo, non se pode descreber con palabras. A partires diso, o reto foi dixitalizar eses filmes. E temos que decir, que as xestións de Proxecto Socheo cristalizaron satisfactoriamente.

 Para os que como mín, descoñecíamos o contido desas películas, cando a dixitalización chegou a bo fin, foi un verdadeiro descobremento, xa que pudemos verificar as inquedanzas cinematográficas de Joaquín García Portela, que polo de agora, constitúen ás primeiras imaxes de cinema de un autor guardés, das que teñamos constancia.

 Ese feito lévanos á seguinte reflexión: Que un fotógrafo de A Guarda, fixese películas cinematográficas, fai uns 90 anos, ten moito mérito. Por varias razóns, máis sobor de todo, pola condición periférica da nosa localidade, e mesmo polo custe crematístico dos materiais necesarios. Hoxendía todos, con maior ou menor creatividade, podemos facer gravacions de calquer evento ou de calquer incidencia, por moi banal que nos poida parecer. E non fai falla moito máis, tan soio aproveitar ás chamadas novas tecnoloxías, que nos permiten subi-las a calqueira plataforma dixital e da-las a coñecer cáseque instantáneamente. Na época de Joaquín García non era tan doado. Nin tan económico.

 A Joaquín García temos que agradecerlle súa inquedanza por deixar esas testemuñas de noso pobo, e sobor de todo, seu labor como fotógrafo, e máis concretamente como retratista.

 Moitas familias de A Guarda, O Rosal, Oia, e mesmo doutras localidades da nosa bisbarra, posúen fotografías de Costiña. Fundamentalmente ás correspondentes as vodas, que ainda a día de hoxe podemos comprobar seu óptimo estado de conservación, en moitas vivendas de familias desta contorna.

 Daquela non era costume facer grandes reportaxes fotográficas. Se cadra, unha foto coas familias dos contraíntes e os convidados, e logo á foto de estudo do novo matrimonio. E esa fotografía, debidamente ampliada e enmarcada, era a que presidía a sala. A estancia principal das vivendas dos nosos maiores. Como sabemos, esa foto acostumaba a ter a seu carón, outras semellantes, correspondentes os ascendentes dos recen casados. Alomenos así era, na nosa casa materna.

 E xa para rematar pola nosa parte, en nome da familia de Joaquín García Portela, queremos expresar nosa gratitude a tódalas persoas, organismos e institucions que contribuiron a facer posíbel esta homenaxe o fotógrafo Costiña.

 Agradecemento moi especial a Proxecto Socheo e o Concello de A Guarda, pola súa acollida e apoio incondicional; o CGAI (Centro Galego de Artes da Imaxe), pola dixitalización das películas; a Consellería de Educación e Cultura; a Deputación Provincial de Pontevedra; a AGADIC (Axencia Galega das Industrias Culturais); a Asociación InfoMAXE, a Sociedade Filatélica e Numismática Guardesa (SFNG), a Antonio Martínez Vicente, así como a tódalas persoas que de un xeito ou de outro, contribuiron a que ese soño de fai algo máis de catro décadas, sexa hoxe unha fermosa realidade.

 En nome de toda á familia de Joaquín García Portela, moitísimas grazas”.

 Pechou o turno de intervencións o alcalde da Guarda, Antonio Lomba Baz,  quen fixo fincapé na xenerosidade da familia de Joaquín García Portela por compartir o material do arquivo deste fotógrafo, e sobor de todo as súas películas. O alcalde salientou que ás imaxes que todos podemos ollar son unha verdadeira maravilla, xa que nos amosan como era o noso pobo fai preto de 90 anos. Son todo un tesouro, xa que facer cinema naquel entón, conlevaba un importante desembolso económico.

 O alcalde dixo tamén que desde o primeiro momento o concello da Guarda tivo moi claro que esta iniciativa merecía ser apoiada, porque os contidos das películas de Joaquín García Portela son todo un documento etnográfico. Lomba Baz agradeceu a xenerosidade de Joaquina e Celia Martínez García, e de toda á familia de Joaquín García Portela, para que esas imaxes puderan ser visionadas por todo o público.

 Antonio Lomba Baz informou a tódolos presentes que ás 22:30 horas, serían proxectadas as películas de “Costiña”, na Praza do Reló.

Vista parcial do público que asistiu a inauguración da exposición de Joaquín Gracñia Portela, na Casa dos Alonso

 Unha vez inaugurada a exposición “Camiños da Imaxe”, foi servido un viño galego e tódolos participantes puderon botarlle unha ollada á exposición - comisariada por Proxecto Socheo -  que consta de tres partes. Como oportunamente se indica o visitante, no panel dous créditos, "a primeira dá conta do traballo de Joaquín García Portela no seu estudo, composto principalmente por retratos dos veciños da Guarda e a súa contorna. A segunda parte amosa diferentes obxectos persoais e fotografías que documentan as súas viaxes, as súas afeccions, os seus coñecidos e o seu testemuño da vida da Guarda e, sobre todo, do día a día coa súa familia. E por último, a reproducción das imaxes filmadas polo Costiña, até o momento, as primeiras gravacions cinematográficas onde se reflicte a nosa vila.

 Esta mostra pretende render tributo e pór en valor a este creador local que amosou unhas inquedanzas que contrarrestaron un contexto adverso e difícil".

Vista parcial da Praza do Reló, nos intres previos a proxección dos filmes de "Costiña"

 E se a exposición foi magníficamente acollida polo respectable público, as mellores sensacions virían despois, logo dunha introducción a cárrego de Beli Martínez e de Xurxo Chirro, de Proxecto Socheo, coa proxección en pantalla grande, das películas que Joaquín García Portela fixo fai preto de 90 anos, e nas que as protagonistas principais son súas fillas Celia e Consuelo García Ferreira, cando eran unhas neniñas de curta edade. Con esas imaxes, o autor, amósanos non soio un traballo cinematográfico ben estructurado, senón que nos presenta a vida cotiá da súa propia familia, na que súas fillas xogan con total liberdade cos animais que se crían para o sustento familiar, o tempo que expresan reiterados e espontáneos testemuños de agarimo fraternal. Tamén figuran á esposa – Florinda Manuela Ferreira Portela - do fotógrafo e cinematógrafo, e outros familiares. Todo elo guiado polos intertítulos que o mesmo Joaquín García intercalou oportunamente onde correspondía, para guiar o espectador a traverso da historia que el mesmo filmou, con unha posterior postproducción na procura da cor.

 Ademáis de todo iso, hai imaxes de lugares moi significativos, como o Muño de Baixo, o Muño da Cruzada, o Pico de San Francisco, o camiño da Fontiña, a desaparecida Casa de Baños, A Ribeira, O Balueiro, a Avenida de San Lorenzo, O Castro,..., e sobor de todo queremos salientar o interese etnográfico de imaxes nas que están atadeiras, barcos a vapor que saen o mar, pescadores de cana na zoa do Reghiño, mariñeiros co arrastón, arghaceiras recollendo arghazo cos cramoeiros, unha procesión da Virxe da Guía, unha romaría no Monte Santa Trega, cos primeiros coches que subiron pola estrada que daquela remataba a carón do púlpito o aire libre,...

 As películas de Joaquín García Portela motivaron que o público seguise á proxección con verdadeiro interese e respecto ata o remate da función. Foi unha velada verdadeiramente gratificante para todos. 

Na imaxe o proxector de cinema que pertenceu a Joaquín García Portela, e varias fotografías da súa autoría

  Dese xeito púxose broche de ouro a primeira xornada de lembranza a figura humana e profisional do fotógrafo e cineasta Joaquín García Portela, que continuará na Casa dos Alonso ata o vindeiro día 15 de agosto coa exposición “Camiños da imaxe”, onde os visitantes, ademáis de poder ollar ampliacions de fotografías feitas por Joaquín García Portela, terán acceso a un álbum dixital con máis de 400 fotografías da súa autoría, e poderán ver súa cámara de estudo, seu proxector de cinema, algúns dos seus cadros pintados ao óleo,..., e diverso material reunido expresamente para esta exposición.

CAMIÑOS DA IMAXE

Arquivo de Joaquín García Portela “Costiña”

Casa dos Alonso

Do 22 ao 15 de agosto

Horarios:

-         Martes a sábados:  12-14 e 19-22 h.

-         Domingos e festivos: 12-14 h.

-         Sábado 13/08: 19-22 h.

-         Domingo 14/08: Pechado.

Comisariado: Proxecto Socheo

Producción: Concello da Guarda e Deputación de Pontevedra

 GALERÍA DE IMAXES