A GUARDA

RECANTO DA ARTE

RAMON GONZÁLEZ GONZÁLEZ, AUTOR DE MAQUETAS DO PATRIMONIO ARQUITECTÓNICO MIÑOTO

Presenta na Casa dos Alonso súa exposición Arquitectura en Porispán

Ramón González González, xunto a unha das súas maquetas que presenta na exposición

Fotos: Infogauda

Ricardo Rodríguez Vicente / A Guarda

 Comezou facendo un belén, e andado o tempo, por causas alleas a súa vontade, produciuse unha interrupción temporal na súa traxectoria profisional, que lonxe de xerarlle unha situación de pánico, foi realmente un punto de inflexión na súa vida, que lle motivaría a crear maquetas, inicialmente de vivendas. Concretamente vivendas onde nalgunhas delas, non en todas, por suposto, o paso do tempo non levou parella o necesario mantemento dun patrimonio onde a pedra, a madeira e a tella do país, foran os principais materiais constructivos.

 Logo dunha tempada facendo ese tipo de maquetas, sería súa dona a que lle suxeriría asumir proxectos de máis calado, no que respecta a tempo de traballo, e dende entón aí está, adicándolle as horas necesarias - que por suposto non contabiliza - fora da súa xornada laboral.

 Falamos de Ramón González González, natural e veciño de Salcidos (A Guarda), da familia – por vía materna – dos “Caseiros”, que foi alumno do gratamente relembrado mestre D. Francisco Valderrama, na Escola nº 1, da Portela (Salcidos), moi preto do lugar de nacemento de Ramón, que tamén sería discípulo de dúas profesoras xóvenes que chegarían despois, nunha época na que se produciu unha transición pedagóxica, pasando dun único libro - a Enciclopedia Álvarez – Intituitiva, sintética y práctica (como así figuraba na súa portada), da Editorial Miñón, de Valladolid, nas súas versións de 1º, 2º e 3º grado, respectivamente -´aos libros de texto por asignaturas.

 Alí estudou ata 6º e despois pasaría ao antigo Colexio Público Manuel Rodríguez Sinde, de A Guarda, onde cursou 7º e 8º.

 E logo dese breve etapa formativa viría a etapa de lasqueo* na construcción. Traballou en varias empresas de A Guarda, entre elas, na de Antonio Portela, (a) “O Palleiras”.

 Fixo o servicio militar na Armada, sendo destiñado ao “Cabo Fradera”, na Comandancia Naval do Miño. “Eu pensei que me tocara para un barco e resulta que o barco estaba en Tui”, díxonos sorrindo Ramón.

 Tamén coñeceu a emigración, no seu caso a Suiza. Onde estivo dúas tempadas, traballando en Lucerna, na primeira delas, e en Ben Bruken, a segunda.

 Non continuaría indo a traballar a Suiza porque levaba algún tempo saíndo cunha moza de Tui e ao final, daquela non conseguiron un contrato e tiveron que quedar eiquí.

 Logo viría o casamento e comezaría a traballar na empresa de construcción de Moreira na que estivo – ata que pechou - uns 27 anos.

 No decurso dun período de algo máis dun ano foi cando comezou a facer maquetas de máis envergadura que as do belén que fixera  inicialmente.

 Ainda que Ramón é autodidacta, non desprezou á información que circula na Rede de redes. Dese xeito foi sacando datos, e a partires daí xa lle resultaba máis fácil súa labor. Foi nese intre cando María Jesús, á súa dona, lanzoulle o reto de comezar unha obra que lle levara máis horas, xa que o obxectivo de Ramón era ocupar seu tempo libre, pois nesa altura atopábase en situación de desemprego. Poderíamos decir que esa afección polo modelismo a escala foi para el como unha terapia ocupacional, xa que Ramón, unha persoa moi activa, sempre estivera traballando ata ese momento.

 Como dixemos, a Ramón non fixo falla que ninguén lle ensinara a facer maquetas. De tódolos xeitos el quixo perfeccionar os acabados e coñecer ás técnicas que poden verse nos titoriais. Foi cando pudo comprobar que hai verdadeiras marabillas. Por iso foi seguindo o labor de varias persoas que “colgan” seus vídeos na Rede. Dese xeito aproveitou aspectos técnicos que lle interesaban.

 A preguntas deste cronista, Ramón díxonos que de determinados autores gustáballe como pintaban. Doutros, como tallaban. Ainda así, el fixo unha selección das diferentes técnicas, collendo o mellor de cada unha das persoas que divulgan seus traballos e dese xeito, concentrar todo ese coñecemento e reflectilo nas súas obras. 

 E a base “de mallar” – como el mesmo nos dixo - foron saíndo desde 2013 ata hoxendía, cada unha das maquetas que estes días presenta con grande éxito de público e de crítica na Casa dos Alonso, de A Guarda.

 Hai moitas técnicas, pero Ramón González adoitou unha que é a que mantén ao longo destes 6 anos de actividade.  Esa técnica, resúmese, segundo nos referiu: “É simplemente traballar o porexpan”.

  Cando lle preguntamos cal é seu proceso creativo, Ramón respostounos: “Se podo conquerir os planos, fíome por eles, como por exemplo na casa da familia Reboredo Otero, que accedín os planos orixinais. Do Centro Cultural tamén conquerín copias dos planos, que me foron facilitadas pola Asociación InfoMaxe.

 Se consigo os planos adáptoos a unha escala - 1:33 - que teño. É unha escala rara porque foi coa que comencei as casas, adaptadas ás figuras que teño no belén, e quixen conservala. Aparte diso, quero continuar traballando con ela para que a xente poida apreciar e comparar as proporcions dunhas maquetas con outras. De tal xeito que nos permita facer unha comparativa entre dúas igrexas diferentes e apreciar os [respectivos] volumes construídos (...)”.

 Cando non pode acceder a planimetría dun inmoble eclesíástico ou civil, Ramón apóiase nas imaxes fotográficas e medicións propias in situ.

 Co “porexpan” – acrónimo de poliestireno expandido – de obra, como el mesmo denomina o material que emprega maioritariamente nas súas maquetas, Ramón González González leva creado unha selecta mostra de inmobles eclesiásticos e tamén civís.

 Mostrou súas maquetas nun baixo da casa que fora propiedade de D. Bernardo Alonso Martínez, na rúa Vicente Sobrino, onde houbo un importante establecemento comercial – Salcidos Hnos. - e coa colaboración da Asociación InfoMaxe, fixo seu debut expositivo.

 A seguinte exposición foi na Feira de San Gregorio, en Pías (O Rosal), presentando varias vivendas e tamén a igrexa parroquial de Santa María da Asunción, de A Guarda. Para esa ocasión fixo ex profeso a capela de San Gregorio, “para levar un detalle da zona”.

 Posteriormente foi en Tui, nunha edición da Feira Agrícola, nas festas de San Telmo. “A exposición resultou moi ben. Coñecín moita xente. Incruso algunha persoa [José Martínez Clotet] de Tui que se adica a facer maquetas. A verdade e que encantoulle a exposición. Incruso animoume a continuar e díxome que lle gustou a forma de traballar.

 Despois expuxen na Casa do Concello do Rosal, con motivo dunha edición da Feira do Viño do Rosal”.

 A petición do cóengo, arquiveiro e director do Arquivo Capitular e Histórico Diocesano, de Tui, Lic. D. Avelino Bouzón Gallego, tamén expuxo en Rebordans (Tui), a maqueta da capela da Virxe do Camiño.

 Un dos obxectivos a curto ou medio prazo, de Ramón González, é mostrar súas maquetas na cidade de Vigo.

 En canto a novas obras, Ramón ten in mente facer a maqueta do que fora o histórico conxunto cenobial formado pola igrexa de San Bieito e o convento da Transfiguración do Señor, da comunidade bieta que desde 1558 e ata 1984, houbo na vila de A Guarda. “Esa sería unha das grandes obras. Un gran proxecto, a longo prazo”, refire Ramón quen engade: “Inmediatamente quero facer a fachada da Panadería do Muño [ubicada no inmoble que pertenceu ao último alcalde republicano de A Guarda, D. Brasilino Álvarez Sobrino]. Ten unha fachada que me gusta moito.

 Isto funciona por impulsos. Non podes facer unha cousa para a cal non estés motivado. Gústame facer aquilo e gústame facelo nese momento. Porque se vas obrigado, entón non sai.

 Como agora teño o antoxo desa fachada.

 Xa estiven falando con Fernando [Soler Sáez]. Díxome que sen problema. Incruso me facilitou os planos [da reforma do inmoble], feitos polo arquitecto José Ignacio Peña Chocarro, e en canto remate unhas cousiñas que estou facendo...”

 No referente á técnica que emprega Ramón González para facer as maquetas da súa autoría el refire: “A técnica – por decilo dalgunha maneira - xa viches como é. É porexpan. Hai que cortar tiras, tratando de adaptalas como mellor te conveña,...

 Vas tallando “pedras” no mesmo material, aplicándolle calor [cun pirogravador]. Para marcar pedras eu fágoo así, e o resto é cúter, todo manual (...) ”.

 Ramón díxonos que as cornixas fainas “por peciñas, superpostas. Unha encima da outra, para que se vexa o resalte,...”

 Preguntámoslle se as tellas son de arxila, e Ramón respostounos: “Non, non. Son de porexpan. Ése é un tema polo que máis me preguntan. Vou ter que traer unhas poucas para ter eiquí [na exposición]. Corto unha por unha. Fago unhas tiras do ancho da tella. Teño un molde de tablex co dibuxo da tella, dunha medida que me interesa,  De forma cónica, porque teño que facela como se fose unha tella orixinal. Collo unha tira de material e corto 5 ou 6 de cada tacada. Poño varias tiras. Marco soio unha, pero corto varias. E salen uns taquiños, que teño que dobralos enciba dun pau, para facerlle a curvatura, e quedan máis ou menos. E despois xa se suxetan. E como a canle, ... Nas obras a canle tamén existe, e cando meto iso, ainda que tendan a abrirse, méteslle á seguinte e xa queda apertada (...)”.

  Respecto a se no interior de cada maqueta leva unha estructura de reforzo, para darlle máis consistencia, Ramón responde afirmativamente. “(...) Tiras pegadas, simplemente para reforzar (...)”.

  Satisfacendo a curiosidade do entrevistador, respecto a se mentras traballa escoita algún tipo de música, Ramón afirma que sí. “Teño que ter música, Teño que ouvir ruído. Non unha música concreta. Teño que ter algo alí,... Acostumo a escoitar música de todo tipo, na radio (...)”.

 Cando este cronista lle preguntou se algunha vez se lle pón rebelde algunha obra, Ramón responde: “Sí, sí. E hai que deixala, para relaxarse,... Senón quéimase ún moito”.

  No referente ao tempo que lle leva cada maqueta, Ramón afirma que é moi dificil sabelo, porque “son chiscos. Remato de traballar ás 7 da tarde. Teño alí [no domicilio familiar] un pequeno garaxe. E desde ás 7, pode ser ata ás 8, 9, ou ata ás 10:00 da noite mesmo. Dependendo do día e do que esté facendo. Porque hai días que tes que aproveitalos. Si ves que a cousa che vai ben, e estás motivado, ou deixar algo preparado para outro día,...

 Este é un material que non admite colas rápidas. Nin “loctites”. Tes que deixar acomodado aí, pegar, e cecais agardar. Hai días que me interesa deixar cousas pegadas se quero continuar ao día seguinte. Entón poden ser dúas ou tres horas como nada. E sábados completos, ao mellor. E aí o tempo se te vai xa! Pero xá!.

 Non contas ás horas porque estás concentrado no que estás a facer, que nun momento dado xa oes a voz da muller: Pasa á cear, que xa vai sendo hora!”

 Respondendo a outra pregunta, respecto se había pensado en porlle prezo ás súas obras, Ramón González díxonos: “Ainda non”.

 Xa tivo varias pretensións de compra de obras. “Ainda esta semana querían levar a maqueta da capela da Guía para poxala o día da festa.”

 Respecto a cal sería o prezo de venda desa obra, Ramón afirma. “Eu quería que a valorara á persoa interesada. Non sabería que prezo porlle. Tería que pararme a estudalo”.

 Decímoslle que probablemente nin lle preocupa, e respostounos: “De momento non. Tiña que vir unha persoa moi interesada e eu intentaría replicarlla. En todo caso, tiña eu que verlle verdadeiro interese, non para tela alí, sen máis”.

 Na exposición que estes días presenta na Casa dos Alonso, Ramón González mostra varias casas feitas para belens navideños, así como a igrexa parroquial de Santa María da Asunción de A Guarda, o Centro Cultural, a igrexa de San Lourenzo de Salcidos, a capela de San Roque, tamén en Salcidos, a capela das Mercedes, na Gándara (Salcidos), a capela da Virxe da Guía, en Ribadavila (A Guarda), a capela de San Gregorio, en Pías (O Rosal), a capela da Virxe do Camiño, de Rebordáns (Tui), a fachada do Concello do Rosal, a vivenda da familia Reboredo Otero, en Ribadavila (A Guarda); a panera típica asturiana, con tellado de tella con pegoyos de madeira, vivenda de Isaac Benito Cadilla, en Fornelos (O Rosal), e un escudo heráldico da familia González – Rodríguez, que é un detalle de agasallo a María Jesús.

 “Porque entre obra e obra, as veces require un relax,... Chega un punto que te satura. Aparte que as obras grandes levan moito tempo, tes gañas de mirala [rematada]. Cando acabas quedas no limbo.

 Daquela, ata que arrancas outras vez, porque non é chegar é comezar, hai un parón aí. Porque hai que comezar con gañas. Por iso xurdiu o do escudo, e saiu (...)”, díxonos satisfeito Ramón.

 En relación a se algún dos seus fillos (unha muller e dous varóns), gústalle esa afección, Ramón respostounos que “están estudando. Están coas súas carreiras. Non teñen tempo para iso. Cecais a rapaza teña unha vena máis artística. Gústalle a pintura. Non as maquetas. Pero todo o relacionado coas pinturas, dibuxo,... gústalle. Agora aos outros dous, non. Os maiores, estudo e...(...)”

 No referente ás opinións que as persoas que visitan a exposición lle trasladan tanto verbalmente como por escrito nun libro ao efecto a disposición do público, Ramón díxonos: “A verdade é que a xente queda sorprendida, cecais polos detalles. Están moi coidados. Iso sí que teño ese defecto”.

 Como queira que este cronista lle responde que máis ben é unha virtude, Ramón ratifica nosa afirmación cunha soia verba: “Sí!”.

 “Gústame perfeccionar – engade Ramón – porque cando fago á réplica gústame que sexa o máis exacta posible. E procuro levalo a extremos que as veces boto días cun detalle e sale. Cando non me sale, déixoo momentáneamente e volto a insistir noutro momento. Iso é o que cecais máis me agradece a xente. Penso que é o máis sorprendente”.

 Como o entrevistador lle preguntou se non pensou na ermida do Monte Santa Trega, Ramón respostou: “Estamos aí. Ademáis estivo un señor vendo a exposición e xa nos ofreceu os planos, para non ter que medir.

 Como tamén estivo na exposición unha señora e preguntoume porqué non estaba a igrexa de Camposancos, tendo cáseque todas as da zoa,... Díxenlle, estamos aí. Non deu tempo a máis.

 Eu quero ter todas as igrexas da zona e tamén algunha construcción civil un pouco sobresaínte...

 A casa da familia Reboredo, non é un antollo, pero como teño unha grande amizade con eles, pregunteilles e dixéronme que sí. Tamén con vistas a esta exposición, para que a xente non se aburrira. Está visto que co porexpán pódese facer todo o que se queira. Non hai límites.

 Por iso, para non repetir sempre o das igrexas tratei de ter tamén unha construcción civil para acreditar que pódese lograr o que se queira”.

 Así é Ramón González González, un traballador que coa súa iniciativa, o apoio incondicional de súa familia, seu gusto personal, e moita dose de pacencia, logra que súas maquetas sexan todas elas unhas auténticas obras de Arte. Con maiúsculas.

*lasqueo: Na xerga dos cabaqueiros (traballadores das telleiras), significa traballo.

Horarios da exposición Arquitectura en Porispán, de Ramón González González:

Laborais:

De 9:00 a 14:00 horas, e de 19:00 a 21:00 horas.

Festivos:

De 19:00 a 21:00 horas

Lugar: Casa dos Alonso (Praza do Reló), A Guarda

Organiza: InfoMaxe

Colabora: Concello de A Guarda