DETRÁS DAS PEGADAS DE ALONSO RÍOS POLA SERRA DA GROBA
Helena Pousa
Este sábado, 4 de
outubro, a Comisión pola RMH do Baixo Miño, O Condado e A Louriña levamos
a cabo o III Roteiro do Sr. Afranio, nunha camiñada polos montes de Oia
e Tomiño.
Nesta ocasión tiñamos en mente seguir de preto o camiño percorrido por
Antón Alonso Ríos desde a súa fuxida ao monte Aloia, o día 26, onde se
refuxiaron moitas persoas defensoras da legalidade da II República trala
entrada do exército sublevado en Tui. Menos mal que se lle ocorreu seguir
fuxindo e non quedar no Aloia, porque acabaría morto como moitos outros
metrallados polos golpistas. Decidiu ir cara a Tebra, xunto con Guillermo
Vicente de Santiago, a súa dona María Álvarez, e o mestre da Picoña, Justo
Estévez, co que de novo se encontraría no exilio, en Buenos Aires, anos máis
tarde. Desde o inicio, este era o itinerario previsto para a 3ª etapa polo
Baixo Miño, mais as dificultades do camiño e o escaso interese paisaxístico do
monte, agora inzado de eucaliptos, levaron ao comité organizador a procurar
unha ruta máis atractiva, e que se axustase en certa maneira aos lugares polos
que posibelmente andou, próximos a Pinzás e a Cristelos, preto da casa do
Bouzada que moito o axudou.
Sen telo en mente, esta actividade cadrounos co sábado aciago en que
mataron de madrugada a 6 homes do Baixo Miño en Mondariz [Fosa 1088/2009
PONT]: Domingo Paramos, Fernando Rubio Estévez, Manuel Pérez Besada, Manuel
Piñeiro Zúñiga, Hipólito Gallego e Francisco Otero. Aos catro primeiros
leváronos, sen permiso das familias, ao Val dos Caídos onde aínda permanecen.
Un catro de outubro difícil de esquecer para Antón Alonso Ríos porque perdeu
varios compañeiros de loitas e fatigas.
O novo itinerario do Sr. Afranio, que foi preparado coa axuda inestimable
de Xilberte Manso, do IEM, foi trazado cunha dupla finalidade. Por unha parte
coñecer unha parte da esgrevia Serra da Groba, coas súas singularidades
paisaxísticas, as regueiras, as características xeolóxicas, as minas, ao tempo
que as súas pegadas históricas nas mámoas, na toponimia, ou nos marcos dos
lindes entre as parroquias… E, por outra, dramatizar a fuxida de Alonso Ríos cunha
posta en escena e un guión elaborado por Julián Castro, baseada na autobiografía
do deputado agrarista (O Señor Afranio, ou como me rispei das gadoupas de
morte). Moncho Leal encarna xa por terceira vez e con grande mestría o
papel de Alonso Ríos. Desta vez, ía caracterizado como o esmolante Afranio do
Amaral, que ía explicándolles aos camiñantes inscritos no roteiro como tivo que
enfrontarse a serios perigos na súa fuxida por estes lugares para conseguir ocultarse
dos falanxistas de Tui, que andaban coma cans danados na súa busca, e ofrecían 50.000
ptas. pola súa cabeza. Tamén fuxía doutros, especialmente da xente covarde coma
o labrego que lle guindou unha aixada para escorrentalo, ou do pedáneo
interesado en cazalo coa súa espingarda para poder cobrar a recompensa. En fin,
ao longo deste interesante percurso, Afranio foinos relatando como tivo que
resistir coa axuda de xente boa e xenerosa durante moito tempo ata que puido
cruzar a Portugal e de alí a Casabranca e, finalmente, a Buenos Aires.
A Comisión organiza roteiros para todo tipo de persoas, sen moitas
dificultades, e cun bo xantar como remate, sempre coa finalidade de contar a
Historia ao vivo, de facer Memoria doutra maneira, e ao mesmo tempo animar a
ler con máis vagar a obra de Antón Alonso Ríos para descubrir todos os pequenos
detalles, as peripecias polas que pasou, as enormes dificultades, a súa sabedoría.
Unha obra fundamental para coñecer a vida deste mestre represaliado. Con este terceiro roteiro pola zona do Baixo
Miño imos debullando aos poucos a historia do importantísimo deputado agrarista
e presidente do Consello de Galiza, que defendía a II República desde o exilio.
Ningún comentario:
Publicar un comentario