MADRID

MARÍA XOSÉ PORTEIRO PRESENTOU NA CASA DE GALICIA “SÁNDALO”, NOVELA PONTE ENTRE GALICIA E CUBA A TRAVÉS DE HISTORIAS DAS MIGRACIÓNS 

Publicada por Editorial Galaxia, a obra está escrita en galego   

A autora de Sándalo, María Xosé Porteiro, coa novela en primeiro plano

Fotos: Casa de Galicia

Infogauda / Madrid

 María Xosé Porteiro, xornalista, política e escritora de ascendencia galega, vinculada á emigración galega a Cuba, onde se criou, e gran coñecedora da Galicia Exterior, presentou onte na Delegación da Xunta de Galicia en Madrid/Casa de Galicia a súa última novela, “Sándalo”, publicada 17 anos despois da primeira, “Covardes”. “Sándalo” preséntase como unha nave que percorre douscentos anos de historia entre Europa e América, “alberga feitos históricos, ulises galaicos, orixes afrocubanos, secretas sociedades de figuras públicas, independencias políticas e pendencias eróticas” e tende unha ponte entre Galicia e Cuba, unha relación antiga pola que fai un percorrido sentimental a través de diversas historias das migracións. A obra está escrita en galego e foi publicada por Editorial Galaxia.  

Ángeles Sallé, Pilar Pin, José Ramón Ónega, Alfonso S. Palomares e María Xosé Porteiro, na mesa durante a presentación

 Ademais da autora, participaron na presentación Pilar Pin, ex directora xeral da Cidadanía Española no Exterior e ex xerente da Fundación Galicia-Emigración; Alfonso S. Palomares, escritor e xornalista; Ángeles Sallé, doutora en Ciencias Sociais e especialista en temas de inclusión dixital e desenvolvemento económico, e o delegado da Xunta e director da Casa, José Ramón Ónega López. Entre os asistentes estaba a secretaria de Estado de Migracións en funcións, Consuelo Rumí, e o exconselleiro de Economía e Facenda, José Ramón Fernández Antonio.  

 Ónega deu a benvida a participantes e asistentes ao acto e presentou a María Xosé Porteiro. Da súa obra avanzou que “se trata dun libro a través do que pode realizarse unha viaxe emocionante por douscentos anos de historia entre Europa e América; dun relato estimulante dos sentidos e dos sentimentos grazas ao cal pode saltarse de tempo e lugar para facernos cómplices da relación antiga e imperecedoira de dous universos unidos pola Corrente do Golfo: Galicia e Cuba”.   

 Pin dixo que a primeira vez que visitou A Habana sentiu “que estaba nun lugar que me pertencía desde sempre”. “Intúo que a memoria xenética terá algo que ver pois os meus antepasados fixeron de Cuba a súa segunda patria e as historias de amor e desamor, de aventura ou de rutina, de tolemias e valentías, ocuparon a miña memoria cunha intensidade que volvín a descubrir coa lectura de ´Sándalo´”, explicou, apreciando que “o maior encanto” desta novela é que “nos activa a memoria” con “feitos que acontecen nun contexto histórico” e “mediante o estímulo de recordos emocionais e sensoriais que nos conectan, desde o profundo, cun mundo que non deberiamos estar dispostos a perder”. 

 Encomiou “o valor que ten a autora por agarrar a historia debaixo do brazo para levarlla ao lombo e desentrañar porqué somos o que somos”, con rigorosidade no histórico e sen perder valor “no armazón novelado dos personaxes e os saltos no tempo” e valorou “a intrahistoria da loita das mulleres en mil frontes sen despegarse da realidade”. “O realismo máxico o novelaron os homes, pero antes tecérono as mulleres”, mantivo.   

 A Palomares o título da novela evócalle o seu aroma e atopa nela “varios perfumes: feminista, erótico, suavemente contado, sensual, porque Cuba e sensualidade son case una mesma cousa na súa música, nas súas expresións e no seu ambiente, perfume a loita pola liberdade e perfume na linguaxe, que é un galego amplo como a música de órgano”. “Non é unha novela sobre a emigración en xeral senón entre Galicia e Cuba, que se articula interiormente, non é cronolóxica senón fenomenolóxica, réxese por situacións, empeza en 1823 e termina a principios do século XXI, pero mestura épocas”, explicou. “É unha novela ambiciosa e lograda, mosaico do fluxo migratorio. O mar une, non separa, e Cuba para os galegos que chegaban a Vigo estaba alén do mar; partían da Idade Media e atopábanse alí coa Idade Moderna”, observou, apreciando tamén a narración do proceso de independencia e que “os personaxes femininos teñen unha gran forza”.  

 Sallé, referiuse á presenza de Galicia en Cuba, de España en América e á inversa e afirmou que “´Sándalo´ é un marabilloso espello no que se recoñecen miles doutras historias desa trasfega atlántica que nos forxou”, “un dos sucesos transmigratorios máis interesantes”. “É sorprendente a desidia con que ese feito contémplase desde a península onde só ´estúdase´, e non o suficiente, o que chaman a súa propia Diáspora, tendo en conta o mapa do talento que podería debuxarse trazando a pegada deixada por Galicia. Quizais Cuba sexa o lugar onde iso ocorreu dunha forma máis intensa e quizais sexa xa tempo de poñer no seu sitio todo o que nos une” como, valorou fai “Sándalo”. 

 Panameña filla de vascos que viviu na Habana, Sallé dixo que a súa experiencia vital a “irmá profundamente con María Xosé Porteiro”, nunha viaxe por xeografías, tempos e identidades nos “que non só defínese o noso pasado senón, sobre todo, o noso futuro”.  

 Para a autora, “´Sándalo´ é unha invitación para viaxar a través de historias entrelazadas ao longo de dous séculos por mulleres e homes das dúas beiras atlánticas. Os pobos galego e cubano teñen unha Historia común que se fai máis evidente desde o segundo terzo do século XIX ata mediados do século XX”. “A loita polas liberdades civís, pola independencia ou a autonomía, en cada caso, dos territorios e os pobos, a mestizaxe profunda que se produciu entre os descendentes de afrocubanos e os naturais de Galicia, as influencias culturais, económicas e políticas, atopan un lugar neste relato”, indicou. 

 “Os protagonistas de ´Sándalo´ viven as migracións como unha vía de escape cara ao progreso e a liberdade. A chamada Diáspora galega é tratada na súa faceta épica e peculiar, que a distingue entre os pobos europeos que se radicaron nalgún lugar de América en sucesivas ondas, ata o punto de que o seu xentilicio, ´galego´, identifica a parte co todo tanto en Cuba como en Arxentina ou Uruguai, para designar aos españois”, observou.  

María Xosé Porteiro é licenciada en Publicidade, xornalista, escritora e política. Traballou en varios medios de comunicación, foi xefa de prensa do Concello de Vigo e directora de INCOLSA, do Museo do Ferrocarril de Madrid e da Dirección de Comunicación da Fundación dos Ferrocarrís Españois, concelleira en Vigo, deputada no Parlamento galego e no Congreso dos Deputados, membro das Asembleas Parlamentarias do Consello de Europa e da Unión Europea Occidental e delegada de Galicia no Exterior. Ten a Encomenda ao Mérito Civil. Publicou relatos e artigos incluídos en “Narradio, 56 historias non ar”, “Escrita e mulleres. Once ensaios arredor de Virxinia Woolf”, “A Comunicación en Galicia en 2000” e “ Quen é quen non primeiro Parlamento galego”; a novela “ Covardes” tamén publicada en castelán, “Celso Emilio Ferreiro, compañeiro do vento e dás estrelas” e “Vin, vi... e falei! As mulleres fronte ao discurso público”. Ten a piques de saír unha novela curta, “Buscando a Clara”, tamén en galego.