SANTIAGO DE COMPOSTELA

FOTOGRAFÍA

CAMIÑOS DA IMAXE 

ARQUIVO DE JOAQUÍN GARCÍA PORTELA "COSTIÑA"

A exposición sobre a vida e obra do fotógrafo guardés, poderá visitarse do 19 de abril ao 10 de xuño, no Museo do Pobo Galego

Ricardo Rodríguez Vicente / Santiago de Compostela

 A exposición CAMIÑOS DA IMAXE, sobre a vida e obra de Joaquín García Portela "Costiña", terá lugar no Museo do Pobo Galego, de Santiago de Compostela do 19 de abril ao 10 de xuño. 

 A exposición está comisariada por Beli Martínez e Xurxo Chirro, de Proxecto Socheo, coa colaboración do Concello da Guarda.

Museo do Pobo Galego: 
San Domingos de Bonaval 
Santiago de Compostela

HORARIO DE VISITAS 
De martes a sábado: 10:30 -14 horas // 16 - 19:30 horas Domingos e festivos: 11 - 14 horas


LUNS PECHADO


D. JOAQUIN GARCÍA PORTELA (A Guarda, 1894 – 1957): UN RELEMBRADO FOTÓGRAFO, PIONEIRO DO CINEMA

Cando xa se daban por perdidos desde facía alomenos uns 20 anos, ás circunstancias quixeron que os filmes que no primeiro cuarto do século XX, fixera D. Joaquín García Portela fosen reencontrados. Son oito rolos de películas de formato 9,5 mm.. O achádego produciuse fortuitamente, cando dúas das súas netas Joaquina e Celia, e María, unha das súas bisnetas, estaban limpando o faiado da casa. Logo desa boa nova, contactaron con Xurxo González Rodríguez, de Proxecto Socheo, pra darlle á coñecer ese achádego e ver á posibilidade de dixitalizar eses filmes. Pero antes de nada, saibamos algo máis sobor do autor dese tesouro audiovisual que tén cáseque un século de antigüidade.

D. Joaquín García Portela, fillo de D. José Bernardo e de Dna. Florinda, naturais de A Guarda e de Salcidos, respectivamente, naceu o día 18 de febreiro de 1894, na vivenda familiar sita en Solanas nº 25, de A Guarda.

Naquel entón, era alcalde de A Guarda, Don Agustín Sobrino Vicente, representante político do deputado do distrito de Tui, polo Partido Conservador, o avogado, D. Mariano Ordóñez García (Madrid, 8 de marzo de 1874 - ibidem, 3 de xuño de 1938), que foi ministro de Graza e Xustiza, ministro de Facenda e ministro de Mariña, durante o reinado de Alfonso XIII.

Joaquín, que era o primoxénito dos dous fillos que tivo o matrimonio, cursou súas primeiras letras na escola do gratamente relembrado mestre D. Manuel Rodríguez Sinde.

D. Joaquín García Portela casou con Dna. Florinda Ferreira  Portela, e tiveron tres fillos: Celia, Consuelo e José.

José – chamado Pepiño no ámeto familiar -, faleceu prematuramente, cando contaba somentes 13 anos de edade. Esa circunstancia foi, sen dúbida, un dos episodios máis dolorosos na vida de D. Joaquín García, fotógrafo autodidacta guardés, coñecido tamén polo sobrenome “Costiña” - herdado de seu padrastro, xa que súa nai casou en segundas nupcias, con un portugués alcumado Costinha -, e que seus descendentes levan con sán orgullo como homenaxe de lembranza a ese ser humán tan especial, como foi D. Joaquín García Portela.

Moi afectado polo revés que lle supuxo, tanto para él como para toda á familia, o pasamento inesperado do seu fillo, D. Joaquín García compuxo o seguinte poema de duelo, adicado o recordo póstumo de José García Ferreira:

Pepiño hijo querido,

tu recuerdo es mi consuelo.

Tienes el alma de ángel

por eso volaste al Cielo.

Si Dios te quiso llevar

fue por alguna razón,

así como te llevamos

todos en el corazón.

Eses versos elexíacos trasladounos a unha lápida temporal que D. Joaquín García fixo, e que cada ano, nas vísperas do 1º de novembro, colocaba no frontal do nicho familiar, no cemiterio parroquial de Salcidos, onde fora sepultado seu fillo, e alí permanecía esa lápida o longo de todo o mes de difuntos, retirándoa o rematar ese mes, e voltando a coloca-la nos anos seguintes.

O Sr. Joaquín tivo seus estudos fotográficos, primeiro na casa familiar en Laxe Grande e posteriormente na rúa Concepción Arenal, a carón da Praza de Abastos. En ambos os dous emprazamentos, fotografou a milleiros de persoas de toda condición social, procedentes de A Guarda a súa contorna: O Rosal, Oia, Goián,…

Fixo fotografías de carnet, vodas, primeiras comunións, grupos de alumnos do Colexio dos Xesuitas de A Pasaxe (Camposancos), xogadores de fútbol dos equipos de A Guarda daquel entón (Deportivo Guardés, Cividans, San Lorenzo, …), fotografías de estudo para levar na carteira, postais de A Guarda, recunchos da vila guardesa, grupos de persoas disfrazadas polo Entroido, atadeiras reparando ás redes, as gamelas que saían “o axexo”,…

Tamén fotografou a Charanga do Tío Remigio e o dirixible do Conde Ferdinand Von Zeppelin, o seu paso polo municipio de A Guarda.

Ademáis dos traballos habituais de un retratista, D. Joaquín García tamén fixo fotografías que podemos encadrar no apartado artístico, tendo como modelos, maioritariamente, a súa dona, Florinda, súas fillas Celia e Consuelo, e seus netos.

D. Joaquín García Portela foi un home polifacético. Estando solteiro, emigrou a Buenos Aires onde traballou de mecánico, e o retornar, traballou de latoneiro, e tamén de chófer – ó longo de 44 anos - para D. Manuel Otero Lomba “O Potiño” e súa esposa Dª Joaquina Juana Sobrino Alonso (Dª Joaquinita, como se lle chamaba no ámeto familiar, xa que era madriña de Celia e de Consuelo García Ferreira) -, guiando un Buick, matrícula PO-149, e un Dodge.

Da óptima relación que o matrimonio formado por D. Manuel Otero Lomba e Dª Joaquina Juana Sobrino Alonso, tiñan con D. Joaquín García Portela, son boa proba seis tarxetas postais franqueadas cada unha delas – con un selo, coa efixie de El Rey, Alfonso XIII, con un valor facial de 15 céntimos e ás dúas tarxetas postais remesadas desde á Cidade Condal, levan tamén cadanseu selo conmemorativo da Exposición Internacional de Barcelona de 1929, con un valor facial de 5 céntimos, cada un -, escritas e asinadas por D. Manuel Otero Lomba, quen llas remesou a D. Joaquín García Portela, desde Madrid, Zaragoza, Valencia e Granada, entre os días 6 de novembro e 10 de decembro de 1929, respectivamente.

Na primeira das tarxetas postais figura o seguinte texto:

Estimado Joaquín: Ayer por la mañana llegamos sin novedad y continuamos lo mismo.

Puedes decirle al amigo Builla que hemos visto el cine hablado y sonoro, resultando una sesión superior.

Mañana pensamos salir para Zaragoza. Dile a las muchachas que estamos bien y dale nuestros recuerdos.

Recíbelos tu muy afectuosos de tu affmo. y S.S.

                                               Manuel Otero

Madrid Noviembre 6 de 1919

D. Joaquín García Portela foi  - durante 27 anos - operador no cinema Salón Parque Avenida, en primeiro lugar, e despois no Teatro-Cine Avenida, de A Guarda. Traballo que simultaneaba co oficio de chófer; arranxaba e montaba aparellos de radio e tamén foi pirotécnico, ademáis da súa labor como fotógrafo, que exerceu prácticamente deica seu falecemento que aconteceu na súa vivenda familiar, na rúa Concepción Arenal, (A Guarda), o 14 de xullo de 1957.

Joaquín García Portela traballando como proxeccionista de cinema

O tempo que desenvolveu súa actividade laboral, D. Joaquín García Portela investigou no ámeto da fotografía, na procura da cor. Como daquela ainda non se inventaran nin os carretes de cor - compre ter en conta que a verdadeira fotografía en cor xurdiu en 1935, cando Kodak e Agfa, escomenzaron a vender súas películas con emulsión de tres capas -, él mesmo chegou a apricarlle cor as súas copias fotográficas, empregando anilinas e mesmo pintura ó óleo, feito que acredita que era unha persoa con inquedanzas e de esprito innovador.

Como negativos empregou tanto pracas fotográficas de vidro- coa técnica do colodión -, como negativos de celuloide. O material mércabao nos establecementos Foto Club e Fotomecánicos, ambos os dous de Vigo.

Ademáis do traballo no seu laboratorio, adoitaba lava-las fotografías na Fontiña, de Aldramán, preto das Casetas de Baños, como se lles denominaba popularmente, a aquelas modestas instalacions, pioneiras da talasoterapia no municipio de A Guarda, que foron rexentadas, o longo de varios anos, pola familia García-Ferreira. É dicir, por familiares do fotógrafo.

Na devandita labor de lavado das fotografías na Fontiña, xa positivadas en papel, o fotógrafo Sr. García, pasaba a cotío, 2 ou 3 horas. E logo tíñaas 24 horas máis, renovándolles as augas. Posteriormente colgábaas nun cordel, suxeitas con pinzas da roupa, para o proceso de secado, de vagar. Grazas a ese xeito de traballo, totalmente artesanal, súas fotografías ainda se manteñen incólumes hoxendía.

Para acadar uns óptimos resultados, nas fotografías de estudo – D. Joaquín era máis fotógrafo de estudo que de rúa - , tamén adoitaba retocar, ben desde o própio negativo de vidro ou película fotográfica, nun traballo minucioso, empregando un alfinete – no caso dos negativos de celuloide – ou un lapis puntiaguado e ácedo, entre outras técnicas – no caso dos negativos de vidro -, como a posteriori, logo do positivado.

No referente o revelado dos negativos e do papel fotográfico, respectivamente, D. Joaquín García tiña seu propio método – que por ser moi persoal non imos desvelar - para o control dos tempos necesarios en todo o proceso, segundo ás indicacións do fabricante dos productos. E os resultados eran óptimos.

“Era tan meticuloso no seu traballo que non se permitía o máis mínimo erro. Ningún detalle que pudera mellorarse o deixaba ao azar”, segundo a referencia oral que no seu día nos facilitou súa filla primoxénita, Celia.

No libro Antes e agora. Unha visión de como era a vida en Galicia hai 60 anos (A Guarda e Caldas de Reis) vista por un neno e contada por un vello, de Emilio Rolán Mosquera, hai unhas páxinas, concretamente ás correspondentes o capítulo XVIII, titulado AS FOTOS, no que o autor  evoca con detalle - mesmo sen nomealo expresamente, cecais porque daquela, sendo un rapaz, non sabía seu nome -, o fotógrafo D. Joaquín García Portela, e faino do seguinte xeito:

 “Xa sei que tedes montóns de fotos e que non che preocupa que che fagan ou non fotos nun momento determinado: telas de cando eras pequeno, de diversas etapas do crecemento, dos “cumpres” cos teus amigos, do cole, das festas, con teus pais, cos avós, en aquel viaxe a Barcelona, etc., etc., tes montóns. Ademais telas todas a cores, algunhas chas deron, outras imprimiunas teu pai dende o ordenador en diversos tamaños, tes fotos dos teus amigos, incluso fotos dixitais que envías polo Natal os teus primos de América e sabes que no ordenador podes ver fotografías de moitos momentos da túa vida. Ata pode que teñas algunha foto colgada en Internet por calquera motivo. Tamén ves que calquera persoa que vai de viaxe leva unha cámara dixital e fai montóns de fotos sen problema ningún.

 Ben, xa sabes que a fotografía é un invento moderno. Seguramente viches nos libros ou nalgún museo cadros dos reis de séculos anteriores. Sabes tamén que, como entón non había fotos, os reis e os grandes personaxes gardaban as súas imaxes grazas a que un pintor facía aqueles retratos ó óleo que se conservaban durante séculos.

 Pero a miña infancia é un período entre esa época, en que non había fotos, e a actual, na que as fotos son algo común de cada día e fanse con facilidade. Preguntácheste algunha vez como era, con relación a fotografía, aquela época intermedia da miña infancia e un pouco antes ou un pouco despois?

 Cando eu era neno xa existía a fotografía pero a xente non tiña cámaras. Había un fotógrafo no pobo, e facer fotos era a súa profesión, vivía diso, e o que quixese facer un retrato tiña que ir a súa casa. Aí tes outra profesión que ten mudado moito.

 Vouche contar un día no que nos fixeron unha foto ós meus irmáns e a mín. Empezamos levantándonos moi cedo; despois toda a familia dedicouse a poñernos guapos, lavándonos repetidas veces e vestíndonos cos mellores traxes. Peiteáronnos moi ben, consultándose uns cos outros encol de se había que pór o pelo máis adiante ou non. Por fin chegaron a un consenso sobre o noso aspecto a saímos da casa. Tivemos que andar un bo rato, e sempre nos ían dicindo:

- Coidado, non corrades, non toquedes nada nin vos toquedes a cabeza, mira que levamos toda a mañá arranxándovos.

Por fín chegamos a casa do fotógrafo, polo camiño das Casetas, unha zona preto do mar, fronte ó peirao, onde se tomaban baños de auga con algas.

 Chamamos, recibíronnos, dixemos ó que íamos e esperamos un pouco. Por fin apareceu o fotógrafo secándose as mans cunha toalla, facendo unhas reverencias de salutación, e estreitando a man dos nosos acompañantes. A nós, os rapaces, limitouse a acariñarnos a fazula (o pelo, probablemente non quixo tocalo pois supuxo que xa viña preparado para a foto...!). E pasounos a sala onde tiña o aparello de facer os retratos.

 Este non me impresionou, era coma unha caixa grande, aparentemente de madeira, sobre unhas patas longas, que tiña por diante como un miradoiro tapado con algo que máis ben parecía un vasiño de metal ou de cartón, e por a parte de atrás había unha tela, coma unha manta que lle colgaba. Alí, baixo da manta, introducía as mans o fotógrafo para preparar as cousas e de vez en cando a cabeza (probablemente cando quería ver se estaba todo ben). Polos arredores tamén tiña caixas con cristais rectangulares, moitos deles con figuras en negativo. O misterio estaba debaixo da manta: alí preparaba as cousas, metía e sacaba materiais que parecían como uns recipientes con líquidos e tamén cristais; coido que estes cristais tiñan unha cuberta especial feita con unha pasta química que cambiaría de cor cando a luz lle dese (isto contáronmo máis tarde). En medio dun gran silencio foise preparando a foto e dando comezo ó misterio de aquel acto case milagroso de conseguir reter, fixada nun papel, unha imaxe das persoas que tiña enfronte. Ós rapaces (que éramos as persoas a fotografar) íamos onde nos mandaban e puxéronnos diante da máquina aquela. Logo o fotógrafo veu cara á nos e nos foi colocando, uns de pé, o outro sentado, mirando a un lado ou para outro..., as mans así..., este pé para este lado..., ata que o cadro que formabamos debía resultar equilibrado e axeitado, segundo a súa opinión; despois dunha primeira colocación, o fotógrafo afastábase, movía un pouco a cabeza de lado, quizais para ver a escena dende outro punto de vista... e de novo achegábase e cambiábanos un pouco a posición dunha man ou da cabeza. Despois, volvíase a chegábase ata a cámara, metía a cabeza por debaixo da manta e observaba un rato. A continuación, saía de novo e volvía a movernos outro pouco. Retrocedía e observábamos de lonxe con ollo crítico. Chegaba, unha vez máis, ata a cámara e o obxectivo, e revisaba os últimos detalles. Daba un derradeiro toque ó material fotografable que formábamos meus irmáns máis eu e, finalmente, pareceu como que quedou satisfeito. De modo que se volveu a cámara e colocouse moi teso, mentres mantiña un brazo por debaixo da manta e con outro suxeitando a cuberta do obxectivo, díxonos:

- Atención, todos quedos durante un momento!

Todos mirabámoslle con atención sen pestanexar (o que coido que era moi necesario, e xa nos leccionaran previamente “non vos podedes mover nada, nada”) e entón coa man, retirou o tapón da cámara, contou lentamente “uno, dous, tres”, e xa está. Xa te podías mover. Todo o mundo deu un suspiro de alivio (ou de osixenación, forzados pola apnea durante o tempo da foto). Mentres tanto, a nosa nai ou a nosa tía preguntáronlle ó fotógrafo.

- Que? Haberá saído ben?

O fotógrafo puxo cara interesante e murmurou mantendo o suspense:

 - Imos ver... imos ver...

 E empezou a mesturar líquidos e a mover cousas, metendo a man detrás da manta da caixa de madeira e revolvendo un pouco por alí, terminando por sacar un cacharro con líquido que levaba unha placa dentro que púxoo debaixo da caixa cuberto con outra tapadeira e dixo:

- Hai que esperar 20 minutos. Volvede para entón por ser hai que repetila.

Así que a nai a maila tía ou quen fose que nos acompañaba, explicou:

- Ben, saímos un pouco a rúa porque estes rapaces non hai quen os teña quedos. Volvemos nun rato.

Claro, había que esperar, porque se non saíra ben había que repetir. Para iso era conveniente que, xa que víramos cos traxes novos e moi ben peiteados, non nos descompuxésemos, por iso dábannos novas ordes.

- Baixar a escaleira a modiño e na rúa non quero que corrades nin que vos pelexedes.

A continuación, sometéronnos a un duro marcaxe para conseguir ese obxectivo. Por fin, xa cansos, despois de 20 minutos nos que case non nos deixaron facer case nada, volvemos a subir e novamente lle preguntaron ó fotógrafo:

- Que? Xa se sabe como saíu?

 E o fotógrafo volvía coa súa santa parsimonia:

- Imos ver... imos ver...

 Enredou un pouco co líquido e finalmente, ante nosa expectación levantou un pouco o cristal, examinouno para el mesmo durante uns segundos, sorriu abertamente e despois dixo con ton triunfal:

- Está moi ben. Poden vir a buscala dentro de unha semana.

Miña nai e miña tía respiraron aliviadas e regresamos a casa.

Total: toda a mañá para prepararnos, ir a casa do fotógrafo, facer a foto e voltar. E aínda había que volver dentro dunha semana para recoller a ansiada imaxe en branco e negro, xa seca, en papel cartulina, recortada, cos bordes dentados (como se estilaba entón) e conseguir dúas copias ou tres. Pagábase o traballo e listo. Unha copia quedaba na casa (aínda a teño), a outra envíase á familia de Caldas de Reis e a outra ós familiares de América, que ainda non nos coñecían.

 Que che parece este proceso, rapaz? Ten moito que ver co que facedes hoxe? Levantar unha cámara dixital, disparar con todo automatizado e vela foto ó momento. E, ademais, despois, máis tarde, podes pasala ó ordenador para vela en pantalla grande e, finalmente, imprimila a cores se queres. A que é un cambio brutal?”

   Ese interesantísimo e pormenorizado relato do médico pediatra, biológo, malacólogo, escritor e pintor guardés, Emilio Rolán Mosquera - a quen lle agradecemos vivamente súa desinteresada colaboura connosco -, refírese sen ningunha dúbida a D. Joaquín García Portela. Nesa lembranza reflicte con detalle como era o perfil humano e o xeito de proceder do fotógrafo guardés.

 Asemade queremos transcreber en síntese, á referencia oral que no mes de febreiro de 2016, lle fixo Dna. Rosario Álvarez Sobrino a Joaquina, unha das netas do relembrado fotógrafo. Segundo o testemuño de Dna. Rosario Álvarez, seus pais e ela mesma, estiveron con D. Joaquín García, en varias ocasions, para facerse fotografías. Rematada á labor inicial do retratista, sentábanse a conversar, porque “(...) á teu avó Joaquín – díxolle Dna. Rosario Álvarez, a Joaquina – gustáballe moito conversar coa xente. Era unha persoa moi dialogante. E ademáis, á xente tamén lle gustaba escoita-lo a él.

 Iso facíao non soio connosco, senón con outras persoas (...)”.

  Dona Rosario Álvarez relembrou tamén que “(...) cando ían persoas adultas cos seus fillos, despois de facerlles ás fotografías, ás persoas maiores íanse e os nenos quedábanse co fotógrafo, escoitándoo como lles contaba cousas.

   Don Joaquín García era moi bó, cariñoso e sensible. Tiña unha educación exquisita i era moi delicado.

        Gustáballe moitísimo ler (...)”.

   O noso fotógrafo tiña varias cámaras fotográficas, entre elas, no seu estudo, unha gran cámara clásica, de madeira, con mecanismos de basculamento, obxetivo de latón,... , que logo da súa xubilación, cedería o fotógrafo D. José Gardeázabal Rivas; unha Zeiss Diax, fabricada en Alemania por Walther Voss; unha Kodak de fol, fabricada en U.S.A., e unha Zeiss Ikon 4 x 6 réflex, tamén de fol, fabricada igualmente en Alemania.

  Asemade, contaba con un trípode de madeira, para fotos en exteriores.

 El mesmo preparou varios accesorios, incruso ampriadoras horizontais, cámaras de estudo e unha positivadora que aproveitaba a iluminación natural, a traverso de un espello, que situado preto da fiestra, introducía a lús no seu estudo fotográfico.

Cámara Pathé Baby, como a que usaba Joaquín García Portela

 Tiña tamén unha cámara e un proxector, do sistema de cinema mudo en casa Pathé Baby, fabricados por Pathé Frères, en París (Francia).

  Como cineasta amadorista, foi pioneiro da chamada Sétima Arte, no pobo de A Guarda. Nos anos 1926 – 1930, fixo varias películas de cinema mudo, que logo proxectaba no seu fogar cos seus familiares. Neses filmes, ás protagonistas principais son súas fillas Celia e Consuelo, que ainda sendo daquela moi noviñas, atenden ás indicacions que desde detrás da cámara lles fai seu pai. Son - como comprobamos logo da dixitalización levada a bó termo en 2015 - pequenas historias, segundo podemos apreciar nos intertítulos, con imaxes dunha tenrura sen igual, sobor de todo porque cos seus sorrisos, as pequenas transmiten un mundo de simpatía e de agarimo.

 Proxector fabricado por Pathé Frères, como o que posuía Joaquín Garcia Portela

 Hai tamén imaxes que non teñen carácter familiar, que reflicten persoas e actividades moi heteroxéneas (atadeiras, pescadores, procesión da Virxe da Guía, Romaría de Santa Trega, ...),  e varios lugares (Sucampo, Sete Camiños, Barrio Novo, O Castro, ...) do termo municipal de A Guarda, e mesmo do porto do Berbés (Vigo). Se non fora por esa labor oportunamente desenvolvida por D. Joaquín García Portela, e que súa familia, soubo conservar ese patrimonio documental, perderíase unha parte da nosa memoria colectiva como pobo.

  Varios anos despois do seu pasamento, seus netos farían partícipes do gozar desas películas os rapaces do barrio da Rúa Concepción Arenal, que as visionaban no “Cuarto Novo” – como sempre lle chamou á familia -, onde D. Joaquín tivera seu estudo fotográfico.

  Da importancia da achega cultural, que D. Joaquín García Portela, ten como cineasta amadorista, compre relembrar que as primeiras imaxes documentais do cinema galego correspondentes a “Botadura do acorazado Alfonso XIII”, nos asteleiros militares do Ferrol, son de 1913.

 Por outra parte, o filme “Miss Ledyia”, do fotógrafo e cineasta José Gil Gil (A Barxa, Rubiós, As Neves, 4-4-1870 – Vigo, 1937), que está considerado como a primeira ficción do cinema galego, foi estreado en 1916.

 D. Joaquín García tamén pintou cadros ó óleo. Súa filla Consuelo García Ferreira conserva un autorretrato , en miniatura, de seu pai, formato ovoidal (13,7 x 10,3), asinado por D. Joaquín,  en data 25 de maio de 1916, e un Cristo xacente, de tamaño 24 x 10, datado en 1921.

  Joaquín García Portela era unha persoa afable, sosegada e de bo talante, e o mesmo tempo, ávido de acadar novos coñecementos. “Se houbese moitas persoas como él, non habería guerras”, referiunos en máis dunha ocasión seu xenro Jesús Martínez Ramírez, que tamén chegou a colabourar co Sr. García Portela, con motivo dalgúns encárregos fotográficos que conlevaban faer un desprazamento fora da vila de A Guarda.

 “O avó Joaquín era un home de paz, tranquilo”, díxonos un familiar de D. Joaquín García, que tamén referiu que gustáballe moito escoitar na radio o vals “Souvenir fleuri” (Recuerdo florido), de D. Rafael Rossi, bandoneonista, director e compositor arxentino (Mercedes (provincia de Buenos Aires), 28 decembro 1896 – Buenos Aires, 24 decembro 1982).

D. Joaquín era unha persoa moi respectuosa cos animais. Nunha ocasión, sairon a dar un paseo el e seu xenro, Jesús. Cando chegaron á fonte e lavadoiro dos Casás, detivéronse a descansar, sentados no petril que alí había. Nun intre dado, D. Joaquín viu unha rá no pavimento da estrada, e vendo que desde As Loucenzas viña un vehículo en dirección á vila de A Guarda, apartou a rá para que non fose atropelada polo autómovil.

Era incapaz de ver sofrer tanto as persoas como os animais. Súa familia lembra que non lle gustaba estar na casa o día da matanza do porco. Por iso, antes de dar comezo ás tarefas habituais nesas datas, D. Joaquín collía súa cámara e saía cos seus netos, a facer fotos por varios lugares do entorno de A Guarda, como os muños de vento, a Casa de Baños, Fedorento, A Ribeira,… Non quería escoitar os gruñidos do probe animal.

Dentro da súa modestia, D. Joaquín García, era unha persoa culta. Relacionouse sobre todo, por razón da súa dilatada labor como chófer privado do indiano guardés D. Manuel Otero e de Dna. Joaquina Sobrino, con persoas que frecuentaban o Gran Hotel de Mondariz Balneario, un establecemento dos máis selectos, non soio de Galicia, senón de todo o Estado español, que o longo de máis dun século foi o lugar preferido de artistas, políticos, pensadores, persoas especiais,..., como Emilia Pardo Bazán, Castelao, Wenceslao Fernández Flórez,..., ou a Infanta Isabel de Borbón, entre outras, nun ambiente de encanto, tradición, acougo e luxo.

Asemade, D. Joaquín García tamén tivo moita relación co director Prudencio Vicente Vicente  - tamén fotógrafo - e persoal de Casa Táboas, un dos establecementos máis importantes de A Guarda, con moito traballo no taller tipográfico (imprenta) e papelería, ademáis doutras actividades mercantís. Proba diso e que na “Tipografía La Concepción”, propiedade de D. Vicente Vicente Táboas, e ubicada na Praza de Ignacio Sobrino, nº 6, imprimíase o semanario La Voz del Tecla (1911-1920), así como postais do Monte Santa Trega, folletos, facturas, etc..

D. Joaquín García, sabía ler e escreber. Por certo, con unha fermosa caligrafía. Compre relembrar que saber ler, escreber, e as “catro reglas” – como se decía ata os anos 70 do pasado século XX -, é decir sumar, restar, multiplicar e dividir); ainda sendo hoxendía moi elemental, daquela nin toda á cidadanía tiña eses coñecementos. De tal xeito que por aquel entón era moi alta a porcentaxe de analfabetismo total existente, non soio no municipio de A Guarda, senón en todo o Estado español.

Ademáis,  D. Joaquín García posuía carnet de conducir e dispuña de aparello de radio na súa casa, polo cal pagaba á correspondente taxa daquela en vigor, estando o día das informacións nacionais e internacionais.

Era unha persoa sobria, tanto na comida como na bebida. Gustábanlle os dátiles, e por iso ese froito da palmeira datilera (Phoenix dactylifera), non faltaba na mesa de cada Nadal da súa familia. Costume que coma homenaxe a súa lembranza, continuaron súa filla Celia e seu xenro Jesús. E hoxendía, súas netas Joaquina e Celia, conservan esa tradición familiar.

Como fotógrafo non era unha persoa aferrada os cartos, xa que D. Joaquín, mesmo adoitaba non cobrar algúns traballos, sabendo da carencia de medios económicos de algunhas persoas humildes. Seus familiares referíronnos que nunha ocasión – entre outras moitas semellantes -, en que unha dona de Burgueira pasou a recoller 4 fotos que lle custaban un peso (5 pesetas), é a paisana díxolle a D. Joaquín: “Non teño máis que catro pesetiñas (…)”. E o Sr. Joaquín García respostoulle con toda humildade: “Mira, lévaas e cómpralle pan para teus fillos, que eu ainda teño pan para comer”.

En definitiva, non soio foi un fotógrafo que gostaba da súa profesión, senón unha persoa traballadora, sensible e con inquedanzas culturais, que deixou gratas lembranzas na memoria de tódalas persoas que o coñeceron.