MADRID

O MUSICÓLOGO XOSÉ LOIS FOXO PRESENTOU NA CASA DE GALICIA O SEU “CANCIONEIRO DA SEITURA DE MANZANEDA E TERRAS DE TRIVES”  

Unha obra editada polo Consello da Cultura Galega que constitúe un estudo antropolóxico e musical da zona  

X. L.Foxo, Amable Fernández, José Ramón Ónega, Patricia Domínguez, X. M. Pérez Blecua E Fernando Molpeceres, na mesa da presentación
Fotos: Casa de Galicia

Infogauda / Madrid

 O musicólogo e fundador e director da Real Banda de Gaitas da Deputación Provincial de Ourense, Xosé Lois Foxo, presentou onte xoves 19 de decembro, na Delegación da Xunta de Galicia en Madrid/Casa de Galicia o seu libro “Cancioneiro da seitura de Manzaneda e Terras de Trives”, unha obra editada polo Consello da Cultura Galega coa colaboración dos concellos de Manzaneda, A Pobra de Trives e San Xoán de Río, a Deputación de Ourense e a Xunta de Galicia. A obra constitúe un estudo antropolóxico e musical da zona, recolle a herdanza transmitida nos cantos e músicas de Manzaneda e a contorna das Terras de Trives antes de que aparecesen os discos e a radio, un traballo de investigación e recompilación ao que Foxo dedicou máis de corenta anos, e vai a compañada dun USB con vídeos con interpretacións das cancións que compoñen o cancioneiro.
  

As cantareiras Blandina de Cotarós, Fiuca de Trives e Digna de Vilanova.

 O acto foi presentado polo folklorista e gaiteiro Fernando Molpeceres e nel interviñeron, ademais do autor, o delegado da Xunta en Madrid e director da Casa de Galicia, José Ramón Ónega, o coordinador de Actividades da Casa, Ramón Jiménez, e os alcaldes desa comarca da alta montaña ourensá: Patricia Domínguez Barja, da Pobra de Trives, Amable Fernández Basalo, de Manzaneda, e Xosé Miguel Pérez Blecua, de San Xoán de Río. Completouse con alegres intervencións musicais das “cantareiras” Blandina de Cotarós, Fiuca de Trives e Digna de Vilanova e a presenza dun “mázcara” (singular bailarín propio do folclore de Manzaneda) e o son da Banda de Gaitas Lume de Biqueira que pechou a presentación e dió paso a unha degustación de produtos da zona ofrecida polas autoridades locais. 

 Actuación da Banda de Gaitas Lume de Biqueira que pechou o acto co Himno de Galicia

 Ónega, anfitrión do acto, deu a benvida aos intervenientes e ao numeroso público que acudiu á presentación, tivo palabras de eloxio para o amplo folclore galego e encomiou o labor de Foxo e quen como el realizan unha minuciosa e paciente labor para que esta manifestación da cultura popular galega non se perda coa modernización do ámbito rural. “É un aceno de identidade que hai que protexer e unha boa forma de facelo é con obras como a que Xosé Lois Foxo preséntanos esta tarde, que reúne letras, partituras musicais, interpretacións das cancións por algúns dos últimos depositarios deste legado e documentación sobre os mesmos”, afirmou.  

 Jiménez explicou que con este acto péchase o calendario público de actividades da Casa de Galicia en 2019 e que foi especialmente elixido para a ocasión por tratarse “dunha actividade de especial relevancia e calidade” que unía a “dous entusiastas da música e en concreto da gaita, que ademais expuñan a presentación dun cancioneiro salpicada de breves e originalísimas intervencións musicais”. Un acto que, valorou, “coroaría o esforzo de todos nós ao longo de 2019” e que supón “un anticipo do Nadal en cernes”.   

  Naomí Molpeceres, unha xoven cantareira e integrante da Banda de Gaitas Lume de Biqueira

 Molpeceres explicou o efecto que o despoboamento e a desaparición de usos e costumes teñen sobre o folclore musical e resaltou a importancia que para a conservación dese folclore teñen os cancioneiros, repasando algunhas das principais recompilacións de música en Galicia desde o século XII ata a actualidade. Aclarou tamén a importancia de contar cun rexistro sonoro, como o que incorpora a obra presentada, “pola perda de fidelidade que se produce nas transcricións musicais, especialmente nas da música tradicional”. Finalizou coa presentación do autor do libro, Xosé Lois Foxo, de quen fixo un repaso biográfico e a quen agradeceu a súa etapa de formación na Real Banda da Deputación de Ourense.  

 Foxo referiu que “o ´Cancioneiro da Seitura de Manzaneda e Terras de Trives´ recolle os cánticos que se conservaron desde a Idade Media nesta zona da alta Montaña de Ourense” e que “os cantos de seitura ou de sega, constitúen o documento máis étnico da tradición musical de Galicia, remontándose ao século VIII”. “O libro vai acompañado dun USB que recolle as gravacións de campo que fixen ao longo de corenta anos nesta zona; tamén inclúe documentación fotográfica da xente da comarca e un vídeo dos informantes. Todas as pezas musicais aparecen coas súas respectivas transcricións con música e as correspondentes letras”, expuxo, engadindo que tamén “se recollen gravacións en audio e vídeo das manifestacións de entroido realizadas polos tradicionais Fulións ou Folións”.  

 Previamente os alcaldes encomiaran o seu traballo e expresaran a súa satisfacción pola publicación deste Cancioneiro. Patricia Domínguez resaltou o meticuloso traballo realizado por Foxo e a colaboración que tivo dos veciños de Manzaneda, que “son a memoria, a voz, a letra e o recordo vivo daquelas tradicións da nosa terra cuxa referencia máis antiga data de 1.900”. Referiuse así mesmo aos produtos que se degustarían ao final do acto, entre eles a Bica mantecada, “orixinaria da nosa vila”, e convidou os asistentes a que vaian probalos nas terras das que son orixinarios.   

 Fernández Basalo eloxiou o “gran traballo” que “o mestre Xosé Lois Foxo realizou durante anos no Concello de Manzaneda para inmortalizar a tradición oral e a cultura inmaterial dun territorio de alta montaña, do interior e rural de Galicia”, agradecéndolle “a súa entrega e dedicación para que unha cultura da que moitas veces descoñécese a súa orixe, que chegou ata nós xeración tras xeración e ata a nosa época máis recente ás portas da súa case desaparición”, queda “recollida neste baúl de papel, de imaxes e sonoridade para que non caese no esquecemento para sempre”. Un agradecemento que estendeu a “todas as persoas do Concello de Manzaneda que colaboraron con entusiasmo e dedicación entregando todo o seu saber para esta obra”, algunhas das cales, lembrou, “xa non están para seguir dándonos a súa achega”, e a quen “co seu gran de area fan que a cultura popular da nosa entrañable terra galega non desapareza para sempre”.  

 Pérez Blecua tamén felicitou a Xosé Lois Foxo “por este traballo de 35 anos que permitirá que gran parte da nosa cultura non desapareza”, dixo que “é necesario que haxa 100 ou 1.000 persoas máis como el na nosa terra” e agradeceu a Foxo e á Deputación de Ourense “que iniciásemos este ano a recuperación da banda de gaitas municipal”. Fronte ao rexeitamento que considera que nalgúns produce a cultura rural galega, lembrou que algunhas zonas xeográficas das máis avanzadas no mundo, como Baviera en Alemaña, son as que máis valor de dan ás súas tradicións. Tamén aproveitou para promocionar os produtos da comarca que se degustaron tras a presentación e para “animar ao resto de alcaldes e produtores a crear un selo común de produtos de calidade da nosa terra e difundilos a través de internet”.