CULTURA

Os Ministerios de Cultura e Interior acordan impulsar a cultura como tratamento no ámbito penal 

• O proxecto Transita Cultura comezará a implantarse nos centros penais Madrid VII (Estremera), Valencia Antoni Asunción e A Lama (en Pontevedra), con especial foco nas mulleres, e irase estendendo progresivamente a outros centros de todo o territorio 

• Ademais, algunhas unidades do Ministerio de Cultura, como o Centro Dramático Nacional ou o Museo do Romanticismo, incorpóranse ao programa de penas e medidas alternativas 

• Este proxecto é froito do acordo entre ambos os Ministerios, e será executado pola Fundación Gabeiras 

O acordo foi presentado hoxe polo ministro de Cultura, Ernest Urtasun, e o secretario xeral de Institucións Penais, Angel Luis Ortiz nun acto celebrado no Centro Penal Madrid I

Foto: M. de C.

Infogauda / Madrid 

 O Ministerio de Cultura, a través da Dirección Xeral de Dereitos Culturais, e o Ministerio do Interior, a través da Secretaría Xeral de Institucións Penais, asinaron un acordo para realizar un proxecto de intervención cultural no ámbito penal. 

 Trátase dun proxecto que ten como obxectivo impulsar a cultura como ferramenta de tratamento, tanto en penas privativas de liberdade como en penas e medidas alternativas. O programa comezará a implementarse en tres centros penais nunha primeira fase, executado pola Fundación Gabeiras, para ir ampliándose progresivamente a centros de todo o territorio. 

 No caso de persoas con condenas privativas de liberdade, o programa arrincará nos centros de Madrid VII (Estremera), Valencia Antoni Asunción e A Lama (en Pontevedra), focalizado na poboación feminina destes centros. Neles implementaranse progresivamente contidos culturais para a participación efectiva da poboación penal. Paralelamente, despregaranse accións formativas en mediación e xestión cultural dirixidas ao persoal funcionario. No caso das penas e medidas alternativas, diversas unidades do Ministerio de Cultura serán receptoras desta poboación. Trátase do Centro Dramático Nacional e a Compañía Nacional de Teatro Clásico, ambas as subscritas ao Instituto Nacional das Artes Escénicas e a Música (INAEM), e do Museo Nacional do Romanticismo e o Museo Nacional de Cerámica e Artes Suntuarias `González Martí´, ambos os museos estatais dependentes da Dirección Xeral de Patrimonio Cultural e Belas Artes do Ministerio de Cultura. 

 O acordo foi presentado hoxe polo ministro de Cultura, Ernest Urtasun, e o secretario xeral de Institucións Penais, Angel Luis Ortiz nun acto celebrado no Centro Penal Madrid I. 

 Urtasun destacou que “acceder á cultura ou desenvolver a nosa creatividade, é unha forma de reafirmar a nosa humanidade, de gañar en valores, en coñecementos, en lazos de unión cos demais e coa realidade. E no caso da poboación recluída, o acceso á cultura é ademais unha panca no proceso de reinserción e de inclusión social, unha inclusión que debe estar sempre na orixe e finalidade de todas as políticas penais”. 

 O secretario xeral de Institucións Penais, Angel Luis Ortiz sinalou que este convenio “ratifica a nosa aposta pola cultura como dereito das persoas que cumpren penas privativas de liberdade ou medidas alternativas e permitiranos dar estrutura e sistematicidad á actividade cultural que se desenvolve nos centros penais, de maneira que a cultura sexa unha peza crave que achegue crecemento e construción individual á poboación recluída”. 

 A través deste acordo, o Ministerio de Cultura deseñará e coordinará cos centros penais as actividades para desenvolver, cuxa infraestrutura e equipamentos serán dispostos polo Ministerio do Interior. Para o desenvolvemento do proxecto, asinouse un convenio coa Fundación Gabeiras que, en colaboración con profesionais penais, será quen execute o programa tanto nos establecementos penais como nas unidades do INAEM e da Dirección Xeral de Belas Artes e Patrimonio Cultural nas que se desenvolverán as penas e medidas alternativas. 

 O convenio ten un período de vixencia de dous anos, prorrogable por outros dous. Este proxecto forma parte do Plan de Dereitos Culturais do Ministerio de Cultura que recolle no seu apartado para a Eliminación de barreiras para a participación cultural (1.1), un Programa específico de intervención cultural no ámbito penal. 

Colaboracións anteriores no ámbito penal 

 Desde hai algúns anos fóronse desenvolvendo colaboracións no ámbito penal entre o Ministerio do Interior e diversas unidades do Ministerio de Cultura en proxectos concretos. 

 O Centro Dramático Nacional (CDN) desenvolve, desde fai cinco anos, un proxecto pioneiro que achega á poboación recluída ao teatro contemporáneo mediante un programa estable de asistencia a ensaios xerais, preestreas e encontros directos cos equipos artísticos. Deste proxecto víronse beneficiadas máis de 600 persoas privadas de liberdade en prisións situadas na Comunidad de Madrid. Así, realizáronse máis de 30 preestreas especificamente para centros penais e unha vintena de equipos artísticos realizaron coloquios nestes centros. 

 Así mesmo, o CDN realizou unha ficción sonora en formato Dramawalker que recolle memorias, vivencias e relatos de Madrid I nas voces de 16 mulleres privadas de liberdade. Esta ficción foi elaborada, narrada e gravada por elas mesmas, en base á súa experiencia no establecemento. 

 Pola súa banda, a Subdirección Xeral de Museos Estatais tamén levou a cabo na última década múltiples iniciativas dirixidas a poboación en condición de privación de liberdade e en proceso de reinserción. Trátase de proxectos participativos, con visitas a exposicións en diferentes museos estatais, especialmente deseñadas para vincular á poboación privada de liberdade coas temáticas das exposicións, así como a organización de talleres e seminarios, dirixidos a ofrecer ferramentas e estratexias de utilidade na súa vida cotiá a través da arte, e a xerar espazos de expresión e creación libre a través de talleres creativos. 

 A Dirección Xeral do Libro, do Cómic e da Lectura tamén desenvolveu diferentes liñas de actuación no ámbito de acceso á cultura, incluíndo aos centros penais na Campaña de Animación á Lectura María Moliner. Ademais, beneficiouse nas axudas á promoción da lectura a asociacións que desenvolven actividades en contornas penais. Unha destas asociacións, ‘Solidarios para o Desenvolvemento’, recibiu en 2017 o Premio Nacional de Fomento á Lectura que outorga o Ministerio de Cultura.